Saturday, September 27, 2014
ოცნების ბლოგი: თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმ...
ოცნების ბლოგი: თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმ...: თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი. 30 სექტემბერს და 1 ოქტომბერს თერჯოლის მოსწავლე-ახალგაზრდობის მუნიციპ...
თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი.
30 სექტემბერს და 1 ოქტომბერს თერჯოლის მოსწავლე-ახალგაზრდობის მუნიციპალური ცენტრი და კავშირი-,,ბავშვები საქართველოს მომავალი"გიწვევთ დოკუმენტური ფილმების ფესტივალზე გთავაზობთ პროგრამას:
30 სექტემბერი
11:00-11:45 - კინოფესტივალის გახსნა.
11:45-12:00 –შეხვედრა -დიალოგი
12:00-12:58 – დოკ. ფილმი:,,მანქანა, რომელიც ყველაფერს გააქრობს"
13:00-13:45 - ფილმის ფასილიტაცია.
13:45-13:50 – შესვენება.
13:50-13:55 – დოკ.ფილმი ,,ნამცეცები"
13:55-14:30 - ფილმის ფასილიტაცია
14:45-15:00 შეხვედრა- დიალოგი
15:00-16:12 - დოკ.ფილმი:..ლოცვით ჯოჯოხეთში ეშმაკის დაბრუნება".
16:15-17:00 –ფილმის ფასილიტაცია.
1 ოქტომბერი
11:45 -12:00 - შეხვედრა- დიალოგი
12:00 -13:12 – დოკ.ფილმი:,,საზღვრები"
13:15 -13:55 -ფილმის ფასილიტაცია.
14:00 -14:08 - დოკ.ფილმი :,,მეზობლები"
14:10 -14:55 -ფილმის ფასილიტაცია.
14:55- 15:00 - შესვენება.
15:00 -15:15 – შეხვედრა-დიალოგი.
15:15 -15:50 – დოკ.ფილმი:,,კმარა/ბავაკან"
15:50- 16:35 _ ფილმის ფასილიტაცია.
16:40 -17:00 _ დოკ.ფილმი:,,ელენეს ყურებით"
17:00 -17:45 _ ფილმის ფასილიტაცია.
17:45 -17:55 - დოკ.ფილმი:,,80 წლის მანეკენი"
17:55 -18:30 _ ფილმის ფასილიტაცია
18:30 -19:00 - ფესტივალის დახურვა.
30 სექტემბერი - 1 ოქტომბერი!!
თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი.
თერჯოლაში უკვე მესამედ ჩატარდება დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი.
არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,NGO Center” (სომხეთი) ამჟამად პროექტის ფარგლებში ახორციელებს ,,CAUCADOC დოკუმენტური ფილმების ფესტივალს."CAUCADOC დაფინანსებულია ჰაინრიხ ბიოლის ფონდის სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ბიუროს მიერ.
ამ პროექტის ფარგლებში არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,NGO Center” თანამშრომლობს 8 არასამთავრობო ორგანიზაციასთან: სომხეთში, საქართველშო , აფხაზეთში და აზერბაიჯანში, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან დოკუმენტური ფილმების ფესტივალის ჩატარებაზე საკუთარ რეგიონებში.
ფესტივალის მიზანი არის ხელი შეუწყოს კულტურის განვითარებას , ღია დიალოგს კრიტიკულ სოციალურ საკითხებზე (კონფლიქტების ტრანსფორმაციის ხელშეწყობა, ადამიანის უფლებების, დისკრიმინაციის და მედიის თავისუფლებაზე).
,,PIN' '-,,ადამიანი გაჭირვებაში " ჩეხეთის ორგანიზაცია ასევე პარტნიორი
ორგანიზაციაა ,,NGO Center”-ს და უზრუნველყოფს ფესტივალებს ლოჯისტიკურ და ტექნიკური მხარდაჭერის ორგანიზებაში.
დამატებითი ინფორმაციისათვის ეწვიეთ გვერდს https://www.facebook.com/terjola.mosts.centre?fref=photo
ამ პროექტის ფარგლებში არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,NGO Center” თანამშრომლობს 8 არასამთავრობო ორგანიზაციასთან: სომხეთში, საქართველშო , აფხაზეთში და აზერბაიჯანში, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან დოკუმენტური ფილმების ფესტივალის ჩატარებაზე საკუთარ რეგიონებში.
ფესტივალის მიზანი არის ხელი შეუწყოს კულტურის განვითარებას , ღია დიალოგს კრიტიკულ სოციალურ საკითხებზე (კონფლიქტების ტრანსფორმაციის ხელშეწყობა, ადამიანის უფლებების, დისკრიმინაციის და მედიის თავისუფლებაზე).
,,PIN' '-,,ადამიანი გაჭირვებაში " ჩეხეთის ორგანიზაცია ასევე პარტნიორი
ორგანიზაციაა ,,NGO Center”-ს და უზრუნველყოფს ფესტივალებს ლოჯისტიკურ და ტექნიკური მხარდაჭერის ორგანიზებაში.
დამატებითი ინფორმაციისათვის ეწვიეთ გვერდს https://www.facebook.com/terjola.mosts.centre?fref=photo
Tuesday, June 10, 2014
ჰყავს თუ არა ქართულ თეატრს მაყურებელი
დღეს, როცა ფასეულობათა გადაფასება მიმდინარეობს, საკმაოდ გართულდა კავშირ-ურთიერთობა თეატრსა და ცხოვრებას შორის. შეიძლება ითქვას, რომ ეს კავშირი გარკვეული თვალსაზრისით დაირღვა კიდეც, საქმე ის არის, რომ თეატრმა დაკარგა საზოგადოებრივი ფუნქცია და ამასთან ერთად მაყურებელიც. სცენა აღარ არის მასობრივი სანახაობის ადგილი. მისი სივრცე საკმარისზე მეტად შეავიწროვა ტელევიზიამ, ინტერნეტმა და მასობრივმა სანახაობებმა.21-ე საუკუნის საქართველოში, სოციალურ-პოლიტიკურმა პროცესებმა გარკვეულწილად შეაფერხა პროგრესი. ადამიანის ყოველდღიურმა საზრუნავმა, გაჭირვებამ მოიტანა ყოველივე.ზოგი იტყვის, რა დროს თეატრი და სულიერი საზრდოა, როდესაც ყოველ მეხუთეს ხორციელი საზრდო არა აქვსო და მართალიც იქნება.
მასობრივმა კულტურამ თეატრს სივრცეც წაართვა და მაყურებელიც. ამან გემოვნების დაქვეითება და სულიერი გაღატაკება გამოიწვია. უგემოვნო მაყურებელი თეატრში არ დადის. (აქვე მინდა დავაზუსტო, ვინც თეატრში არ დადის,არ ნიშნავს,რომ ყველა უგემოვნოა.) ერთი შეხედვით, თეატრმა დაკარგა აქტუალურობა, მაგრამ არ დაუკარგავს მნიშვნელობა. იგი კვლავ ინარჩუნებს მაღალ ფასეულობებს. მას მაინც შემორჩა თავისი მაყურებელი, რომელიც არის იმდენი, რამდენსაც იზიდავს თავისი დღევანდელი კულტურული დონით.
ჩემი აზრით, თეატრი ისევე ესაჭიროება საზოგადოებას, როგორც პური. ადამიანის სულიერი აღზრდა თეატრის გარეშე წარმოუდგენელია. რატომღაც მგონია, რომ მისი დღევანდელი არასახარბიელო მდგომარეობა დროებითია. ქართულს თეატრს, დღიდან მისი დაარსებისა, განსაკუთრებული ეროვნული ფუნქვია აკისრია. მარჯანიშვილისა და ახმეტელის სარეჟისორო ოსტატობამ საფუძველი დაუდო ეროვნული იდეოლოგიის ჩამოყალიბებას, მეოცე საუკუნის ქართულ ხელოვნებას მიხეილ თუმანიშვილის, რობერტ სტურუასა და თემურ ჩხეიძის თეატრებმა მსოფლიო აღიარება მოუტანა. ერთი სიტყვით, ქართული თეატრი-ეს არის ქართული კულტურის საფუძველთა საფუძველი. მის არსებობას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება ეროვნული თვითმყოფადობის გადასარჩენად.
არსებობს თუ არა პრობლემიდან გამოსავალი. რა თქმა უნდა არსებობს. საჭიროა ახალგაზრდული აქტივობებს მიეცეს მასობრივი სახე, მოიძებნონ სპონსორები, სახელმწიფომ და საზოგადოებამ ხელი შეუწყოს კულტურის განვითარებას. დაბოლოს, იმედი მაქვს რამოდენიმე წლის შემდეგ ამ პრობლემაზე საუბარი აღარ მოუწევს საზოგადოებას.
პ.ს. ფოტო გადაღებულია ბათუმის დრამატულ თეატრში.
Tuesday, May 20, 2014
1. სვეტიცხოველის გალავანთან თავდება ჩვენი ეპოქის ჩქამი და სინათლე, მის წიაღში იწყება საუკუნო რიცხვით მეათე თავისი მრუმე ღამეებითა და იდუმალებით.
2. ზოგიერთი ადამიანი თავისი უმნიშვნელობითა ხდება შესამჩნევი, ამიტომაც იგი მუდამ თვალში მხვდებოდა ხოლმე.
3. რაც უნდა დიდი ქმნილების წინაშე იდგე, თვით უმნიშვნელო ადამიანიც მეტ ყურადღებას მოითხოვს შენგან.
4. ყურადღება მიაქციეთ: „მერმე ის იყო მთელი საუკუნე აწვიმდა ტაძარს, ახალ დროშიაც კაცს არ მოჰგონებია მისი შეკეთება, მხოლოდ საბჭოურმა ხელისუფლებამ, ვენაცვალე მას, გადაახურვინა იგი წრეულს და გალავნის ქონგურები შეაკეთეს, ჩრდილოს ფასადზე ხარაჩოები ჯერაც არ მოუხსნიათ, გუმბათის სარკმელებშიაც ჩასდგნენ ამ დღეებში თითო მტკაველა მინას და ჩემი აქ ყოფნის მიზანიც აღსრულებული იქნება კიდევაც, შესაძლოა ჩემი ცხოვრებისაც»… (ეს სიტყვები მცირეოდენის გულის ტკივილით იყო ნათქვამი მის მიერ).“
5. მწერლობა გმირობის გამოსარჩლებაა მხოლოდ, მიჩქმალული გმირობის ქომაგია მწერალი და სხვა არაფერი.
6. ტფილისი იმჟამად სარკინოზებს ეპყრათ, ფარსმანი ამირას კარზე იყო ნამყოფი, გიორგის მამას, ბაგრატ კურაპალატს ტყვედ ჰყავდა იგი, ჯერ კიდევ სიყრმეში ჩამოყვანილი.
ქვისმთლელთა და კირითხუროთა უხუცესი, იდუმალთა მიმთხრობი იყო ფარსმანი, არაბულ ალქიმიაში ფრიად განსწავლული, უებარი ვარსკვლავთმრიცხველი, შესანიშნავი აქიმი, უცნაური მეწამლე და მჩხიბავი.
7. ყურადღება მიაქციეთ: შემდგომ ამისა, წლის მიწურულამდის მშვიდობა სუფევდა საერისთავოებში, ბერძენთა კეისართან მტკიცე ზავი შეიკრა, ბაგრატ კურაპალატის მიერ მრავალგზის გვემული განძელი ფადლონი ხარკს აძლევდა მეფეს; ამ მაგალითით დაშინებული.
ტფილისელი ამირაც გატვრინული იყო, სარკინოზები ჯერ კიდევ ბოგინობდნენ შურის ციხეში.
გულმოცემული გიორგი დადიოდა აფხაზეთსა, სამცხესა და ქართლში, აგებდა ციხე-ქალაქებს, აგარებს და ეკლესიებს, ხანმოკლე ზავის დროს ხანგრძლივი ომებისთვის ემზადებოდა.
8. მამამზე ერისთავი გიორგისთან: „მრავალჟამიერ ჰოს დამბადებელმან ყოველმან მეფობა შენი და ისარნი ესე გულსა შინა განერთხოს მეფობისა შენისა ორგულსა. წყეულიმც იყოს ყოველი გულბოროტი და ქვეგამხედავი ტახტისა შენისაი“
9. გიორგი მდუმარე იყო ბუნებითგანვე, კაცი არამეტყველი, მაგრამ ფრიად დაკვირვებული. მან ხმალივით შეაგება მზერა ისრიმისფერ თვალებს, დაფანჩვულ, თეთრ წარბებქვეშ თრითინებსავით აწრიალებულთ, შემდგომ ამისა, სპარსალარისაკენ გადაიტანა მზერა.
10. ყურადღება მიაქციეთ : კვეტარის ერისთავს თალაგვა კოლონკელიძეს ძალით უთაყვანებია ფხოველნი და დიდონი, მათ აჰყოლიან ძურძუკნი და ღალღაი და ის თემები, რომელნიც ტილიჭამიათა მეზობლად ბინადრობდნენ მაშინ.
არაგვის ხეობაში შემოჭრილან საერთო ჯარით; ციხეებს შემოწყობიან, უბრძოლველად გაუტეხიათ ციხისთავები, რადგანაც ყველგან შინაკაცები ჰყოლიათ წარმართთაგანნი თურმე.
მამამზე ერისთავის ერთადერთი ვაჟი ჭიაბერი გუდამაყარში შებრძოლებია კოლონკელიძეს, მაგრამ უვნებლად უკუქცეულა და ქორსატეველას ციხეში ჩაკეტილა მცირედის ჯარით.
11. მიუხედავად ამისა, ქრისტიანობის ქომაგად ითვლებოდა გიორგი და მის ზარაფხანაში მოჭრილ თეთრზე ასე ეწერა: მეფეთ მეფე გიორგი − მესსიის მახვილი.
12. ძველი მამამზე მოაგონდა, შირიმნის, ფანასკერტის და ნიალის ომებში თანამებრძოლი, ბაგრატ კურაპალატის უერთგულესი ყმა და მისივე სიყრმის მეგობარი.
13. ბოლოს მამამზე მისი სტუმარი იყო. ბაგრატ კურაპალატმა მის ხელში დალია სული. განა მამამზემ და ზვიად ერისთავმა არ წაიღეს ბაგრატის გვამი ბედიაში დასამარხავად?
ნუთუ იგივე ხელები ლესავენ გიორგის წინააღმდეგ მახვილს, იგივე ხელები, რომელთაც გააპატიოსნეს ბაგრატის ცხედარი ფანასკერტის ციხეში?
14. «ჩვენ კი, ადამიანები, უბედურნი ვართ, საკუთარი სიცოცხლის გადასარჩენად (ეს სიტყვები ძლიერ გააჭიანურა მეფემ) უერთგულეს ადამიანსაც იოლად გავწირავთ ხოლმე».
15. «ეჰა, ღამევ, სულის ჩემისაებრ ბნელო, მამცნე იდუმალნი ზრახვანი შენნი!»
16. მამამზე ერისთავს იმდენივე ომი ჰქონდა გადახდილი, რამდენი წელიც დაეყო ამ ქვეყნად, მაგრამ სიკვდილის წინაშე შიში უცნობი იყო ამ დღემდე მისთვის.(რეპეტიტორი.წორდპრესს.com)
17. საერთო სენია კაცთა: მიცვალებულებს იმადაც აქებენ ხანდახან, რათა ცოცხალთ მიაყენონ ჩრდილი.
18. მელქისედეკ კათალიკოსს კარგი მეხსიერება ჰქონდა, მაგრამ რასაც მიცვალებულს მიუტევებენ ხოლმე, მას ცოცხალს არ აპატიებენ თანამედროვენი არასდროს.
19. ზვიად სპასალარი დიახაც მორწმუნე იყო, მაგრამ ჯვარის ძალით დამარცხებული მტერი არსად ენახა ჯერ და ამიტომაც დაჟინებით ურჩევდა მეფეს: სანამ მამამზეს, ჭიაბერს და კოლონკელიძეს თავები ასხიათ მხრებზე მშვიდობა არ დამყარდებოდაო. ტოხაისძეს კოჭის ძარღვები დავაჭრათ და ეს ვაკმაროთო სახლთუხუცესს.
20. მელქისედეკს ასე სჯეროდა: თუ გსურს ზეგავლენა მოახდინო ერზე, იგივე უნდა სჭამო, რასაც მრევლი სჭამს, და ისევე ჩაიცვა, რაც მას აცვია, სხვა მხრით უნდა ეცადო იშვიათად ეჩვენო ხალხს.
21. ფარსმან სპარსი შერქმეული სახელი უნდა ყოფილიყო, არსებითად ნამდვილი მისი ვინაობა და სადაურობა არავინ უწყოდა.
22. მამამზის მეუღლე ბორდოხანი ფანატიურად მორწმუნე იყო, იგი შორიდან თაყვანს სცემდა მელქისედეკ კათალიკოსს, როგორც «შესანიშნავ მწყემსს ქრისტეანობისას და ეკლესიათა დიდ აღმშენებელს».
23. მელქისედეკი ეუბნება მამამზეს: «მეფეთ მეფე გიორგი სულგრძელია. იგი დიახაც ისმენს თათბირთა ჩემთა. რამეთუ არა ბრძანებულ არს უფლისაგან მახვილის აღებაი. ესე ხამს ქრისტიან მეფეთა და ეკლესიის მწყემსთა სახარებითა მაცხოვრისათა და ჯვარითა პატიოსანითა უჩვენონ ქვეშევრდომთა თვისთა გზაი ჭეშმარიტ, მიმყვანებელი ცხოვრებად საუკუნოდ, რათა ძალმან ძელისაცხოველისამან განანათლოს ბნელი ცთომილების გზაზე შემდგართა გულში.»
24. მელქისედეკ კათალიკოსი სისასტიკით არ იყო ცნობილი, მას მთელს საქართველოში სახელი ჰქონდა მოხვეჭილი, როგორც ეკლესიათა მშენებელსა და უებრო ასკეტს, ძელიცხოველს გაცილებით უკეთ იცნობდნენ მთეულნი.
25. საოცარია, ტირილი არავის შვენის, არც ბალღს, არც ყრმას, არც ჭაბუკსა და არც მოხუცს, მხოლოდ ლამაზ ქალს შვენისო ტირილი.
26. თვით გულმძვინვარე სპასალარსაც ცრემლი მოჰგვარა ღრმად მოხუცებულის, უსინათლო ბერიკაცის გულისმომკვლელმა მოთქმამ და მიხრწნილებაში გადამდგარ დედამძუძეს ტირილმა.
27. ცერებზე დგებოდნენ, კისერს იგრძელებდნენ, ბრბოში ისრისებოდნენ, შეძრწუნებულნი, გაოცებული თვალებით ეძებდნენ მრისხანე ჯვარს, ამ ლომგულოვანი რაინდის მომაკვდინებელს.
28. უბედურებამ და ძელიცხოველის «სასწაულმა» ქრისტეს სჯული შეაყვარა მამამზეს, მან ხატებითა და ჯვრებით მოართვევინა ქორსატეველას ციხე-დარბაზი, საგვარეულო კარის ეკლესია.
29. როცა გიორგი მეფე მანდილოსნებს მიეახლა, შორენამ თავი აიღო, განსაცვიფრებელმა სილამაზემ შეანათა სახეში, ელდა ეცა გიორგის. მას არასოდეს ენახა ძაძას, მწუხარებას და უბრალო სამოსს ასე გაემშვენიერებინოს ქალი.
30. «განა არ იცი, გიორგი მეფე გულმხეცია, თუ საქმე მისჭირდა და ცოცხლებს ვერა დაგვაკლო რა, მიცვალებულზე იძიებს შურს».
31. «სტიროდაო? ეგ რად გიკვირს, ერისთავთ-ერისთავო? მკვლელებსა და ლოთებს აგრე სჩვევიათ, ჯერ ღვინითა და სისხლით გაილეშებიან, შემდგომ ამისა მოჰყვებიან ცრემლების ნთხევას».
32. «გიორგი მეფემ და ზვიად სპასალარმა მოჰკლეს ჭიბერი!
33. მამამზემ იცოდა გულმხეცი რომ იყო გიორგი მეფე, მაგრამ თუ მას ფარისევლური ცრემლის ნთხევაც შეეძლო, ეს არ ეგონა მას!
მის ხელში დავაჟკაცდა გიორგი, ტლანქია იგი და გულზვიადი, მაგრამ მლიქვნელიც თუ იყო, ეს არ იცოდა მამამზემ.
34. «ქრისტეს ჯვარი იყო ჩვენი ხალხის უბედურების მიზეზი მთავარი. ამ ბოროტების სათავე ბიზანტიონია, ერისთავთ-ერისთავო.
35. დამპალი ქალაქია ბიზანტიონი. ბასილი კეისრის სასახლეში ბევრი რამ გავიგეთ ჭიაბერმა და მე. თვალების დაბნელება, ადამიანის ცოცხლად დამარხვა, ძელზე გაყვანა, მოწამლვა, ორივე ხელის მოჭრა და მკვლელის მიჩენა. ეს ყოველივე ბიზანტიონში ისწავლეს ჩვენმა მეფეებმა. ბასილი კეისარმა ცეტინიუმთან ბრძოლის მეორე დღეს ხუთმეტ ათას ბულგარელს დასთხარა თვალი.
36. შემზარავი სისატიკე გამოიჩინა თავათ გიორგი მეფემ ოლთისში, ათასზე მეტ ბერძენ მონასპას თვალები დასთხარეს. ორი ათას ტყვეს თავი წააცალეს, სამასი ტყვე ცოცხლად დამარხეს.
37. არც გიორგი მეფეს სწამს ქრისტე და მისი ჯვარი.
38. «შემომფიცე, შავლეგ, ჭიაბერის სისხლი ავიღოთ. შენ ჭიაბერის ძუძუმეტე ხარ და ფიცვერცხლი გაქვს მასთან ნაჭამი».
«მე იმ დღეს შევფიცე მის საფლავს, როცა პაპისეული ლოდი დავადევი ზედ.
39. არ გვინდა ქრისტეს ჯვარი, არ გვინდა მეფე გიორგი, არც ზვიად სპასალარი, არც მელქისედეკ კათალიკოსი, მცხეთა და უფლისციხე ისეთივე ბუდეა გულარძნილობისა, როგორიც ბიზანტიონი.
40. «თავათ მეფეც ბიზანტიონის მტერია, მაგრამ დაბნეულია გიორგი. მელქისედეკ კათალიკოსსა და ფარსმან სპარსს შორის ირყევა მუდამ.
41. ზვიადის პირველადი გეგმა ასეთი იყო: ფხოვში შესვლისთანავე მიელეწა რამდენიმე ციხე, რამდენიმე სოფელი დაეწვა, ხევისბერები მოეშთო, შემდგომ ამისა დაშინებული მოსახლეობა დაუყოვნებლივ მისცემდა მძევლებს.
უკეთუ კოლონკელიძე შემოეგებებოდა, რომელიმე ხეობაში მოიმწყვდევდა ერისთავს ზვიადი, ამოჟუჟავდა მის ლაშქარს.
გიორგი მეფემ, სამმა ერისთავმა და მელქისედეკმა არ შეიწყნარეს ზვიადის გეგმა, არ ივარგებსო საქმის გამწვავება, გამძვინვარებული მოსახლეობა უფრო გულმოდგინედ ამოუდგებაო კოლონკელიძეს მხარში.(repetitori.wordpress.com)
42. ზვიადს წესად ჰქონდა, ცხენოსან ლაშქართან ბრძოლაში მტრის ცხენის დაშვება შუბით, ჰოროლით ანდა ქამანდით.
43. მოისრნენ დიდძალი ფხოველნი და დიდონი, მწკრივად დაწვნენ ძმების მიერ განწირული ძმები, ოჩანის ციხის სანახებში მკერდგანგმირულნი.
44. მეფის საუბრის კილო სამშვიდობოს იძლეოდა ნიშანს. მშვიდი იყო ბუნებით გიორგი, ენამზეობას მოკლებული, მაგრამ ამაოდ მოუბარი და სახით სათნო.
45. კოლონკელიძეც ამოდ შესაყრელი კაცი იყო, – ტანმორჩილი, ტანხმელი, მაგრამ მშვენიერი ვაჟკაცი; წვერი გაჟღალებოდა ოდნავ, მაგრამ ჭაბუკური იერი გადაჰკრავდა სახეზე, თაფლისფერ თვალებიდან სიჭაბუკის ცეცხლი გამოკრთოდა.
46. თავის სიცოცხლეში არაფერი ისე არ შეჰხარბებია გიორგის სხვისი, როგორც ეს ირმის ჯოგი, ეს ირმის ჯოგი და შორენა…
47. ომში სპასალარია მბრძანებელი, მე არას მკითხავსო ზვიადი.
48. გიორგი პირველს თორმეტი წლისას დაადგეს სამეფო გვირგვინი თავზე, სათამაშოების ნაცვლად სკიპტრა შეაჩეჩეს ხელში.
49. როგორც გიორგი მეფეს, ისე ბიზანტიის კეისარს მუდმივი ომი ჰქონდათ დიდგვაროვან აზნაურებთან. პატრიციუსი ქსიფე გადაუდგა ბასილის და ნიკიფორე კისერმოქცეულს დაუკავშირდა, ბარდა ფოკასძეს. გიორგიმ დრო იხელთა, აჯანყებულებთან მოლაპარაკება დაიწყო, თანადგომა აღუთქვა კეისრის წინააღმდეგ ბრძოლაში.
50. კეისრის წინააღმდეგ ბრძოლის ჟინმა და საქართველოსთვის წართმეული პროვინციების დაბრუნების წადილმა ბიზანტიასთან სჯულის ერთიანობა გადაავიწყა გიორგის, ახლა ალ-ჰაქიმთან გამართა მიწერ-მოწერა მეფემ.
51. მელქისედეკ კათალიკოსს დიახაც არ მოსწონდა გიორგი მეფის დაკავშირება სარკინოზების ხალიფასთან, არც თუ ბიზანტიის სამტრო პოლიტიკას იზიარებდა იგი.
მელქისედეკი გარეგნულად ექვემდებარებოდა გიორგის, მაგრამ ქრისტეს მოსაყდრეს ურყევად სჯეროდა, რომ «მეფე ქვეყანასა ზედა ხელმწიფეა, ხოლო ქრისტე – ზეცისა, ქვეყნისა და ქვესკნელისა».
52. ახლა ეს ეწადა მელქისედეკს: ოლთისის ეკლესიის სამაგიეროდ სვეტიცხოვლის აგების ხარჯები ეკისრნა გიორგის.
53. ცნობილია, ვისაც სიყრმეში არ გაუხარნია, ვისაც ბავშვობაში სიჭაბუკე წამოსწევია, ხოლო სიჭაბუკეში შუაკაცობის ტვირთი, მას მარადჟამს თან დაჰყვება გაცდენილი სიყრმისა და სიჭაბუკის დარდი.
54. მეფე ხარ და ხამს…
მეფე ხარ და გმართებს…
მეფე ხარ და გევალება…
ასეთ წუთებში მეფედ არყოფნას ნატრობდა გიორგი.
55. «ჩინებული ოსტატია ფარსმანი, მაგრამ თავნებაა ფრიად, სხვათა თათბირს ჩირად არა სთვლის, ძნელია მასთან მუშაობა, ბატონო».
56. კედლებზე ფრესკები ატყვია წამალგადასული. ფრთოსანი ლომები შეჰბმიან გვირგვინის გარშემო ურთიერთს, კუდაშვერილ გრიფონს ხახაში გაურჭვია ტერფი კაცისა, ცხენოსანი, შარავანდიანი რაინდი ჰოროლსა სცემს ხახაში ურჩხულს.
57. «ნუ ცილსა სწამებ, ნუ ორსა სიტყვასა იტყვი. პატივი ეც დედასა შენსა და მამასა
შენსა, შეიყვარე მოყვარენი, ვითარცა თავი თვისი.
ცხოვრება უდაბნოა ურწყული და ეცადე გარს შემოუარო».
58. «ცხოვრება უდაბნოა ურწყული და ეცადე გარს შემოუარო»…
60. უკვე ხანში შესულს სამშობლო მოენატრა. ბაღდადის ხალიფამ ტფილისის ამირასთან წარგზავნა იგი. ტფილისში მოაწყო მან პირველი ობსერვატორია, აქვე შეირქვა ფარსმან სპარსი . . . .
61. არსაკიძე დღენიადაგ ხარაჩოებზე დაბობღავდა. მთელს საქართველოში დაეხეტებოდა, ციხეთა და ეკლესიათა მშენებლობას თვალს ადევნებდა. დაქანცული, კირში ამოთხვრილი ბრუნდებოდა ნასამხრალზე შინ, ზეზეურად წაიხემსებდა, კვლავ სამუშაოს მიუჯდებოდა.
62. არავინ ისე არ იტანჯება მატერიის ქაოსის შემყურე, როგორც ხელოვანი ამქვეყნად.
63. არსაკიძე გრძნობდა, მეფემ და კათალიკოსმა უდიდეს ოსტატს რომ შეარკინეს იგი. მოხუცებულ ბრძენკაცს უნდა შებმოდა მოკრძალებული, თავმდაბალი ჭაბუკი, მის ქმნილებას უნდა დაეჩრდილა ყველა ტაძარი ფარსმანის მიერ აგებული სამცხეში.
ღმერთია მოწამე, მას არ მოუწადინებია ეს. არსაკიძის სახელს დასწვდნენ და ესროლეს იგი ფარსმანს, როგორც ხელკეტი მწიფე ნაყოფს.
64. ხალხს გულამაყი ეგონა არსაკიძე – უთვინიერესი ბუნებით. ჯერ კიდევ ფარსმანისაგან ჰქონდა მინიშნული კონსტანტინეს: ბრძენკაცი უნდა იყვეო და შლეგად მოაჩვენოო ადამიანებს თავი, გმირი უნდა იყვე და ჯაბანივით დადიოდე, ოსტატი უნდა იყვე და ხელმოცარულად მოგქონდეს თავი, რადგან არავის იმდენი მტერი არა ჰყავსო ქვეყნად, როგორც ბრძენკაცს, გმირსა და ოსტატს.
65. მალე მიეახლება ნაოსტატარს ოსტატი, ქაოსს შემოაცლის სრულყოფილს, ბედნიერი შემოქმედი, შესძახებს ქმნილებას: იქმენინ ნათელი!
66. «ნუთუ ცოცხალთა ღმერთი უნდა იყოს იგი, ვისაც ეს მზეგადსული თაობანი შეჰღაღადებენ? თუ სიკვდილის უფალია, ჩრდილების ქვეყნისა და შავეთის თავადი?»
67. «ხელოვნებაა თავათ უკვდავება.
მხოლოდ ოსტატს ვერ ეწევა სიკვდილი. . . .
ათასეული წლები წალეკავენ ირგვლივ ყოველივეს. მხოლოდ სვეტიცხოველი
დარჩება როგორც ღმერთთან და სიკვდილთან მებრძოლი იაკობი».
68. მარიამ დედოფლის ოცნება ეს იყო: მთელი საქართველო ეკლესიად და მონასტრად ექცია; არა მარტო საქართველო და სომხეთი, მთელი ქვეყანა.
69. ზვიად სპასალარიც თავს იკავებდა. მაინცდამაინც არც მას უყვარდა ფარსმანი, მაგრამ როგორც ყოველ საქმეში, აქაც სამხედრო მოსაზრება ამოძრავებდა სპასალარს მხოლოდ.
70. ეკლესიათა მშენებელი დიახაც მოიძებნა, მაგრამ მეფისა და სპასალარის გარდა არავინ უწყოდა, რომ რკინათა მკვეთელ ხმალთა წრთობის საიდუმლო ერთმა ფარსმანმა იცოდა მხოლოდ.
71. ნეტარ არიან იგინიცა, ვინცა გულმართალ წინაპართა აჩრდილებს შორის ლანდადქცევას არჩევენ, გადაშენების გზაზე დამდგარ თანამემამულეთა წიაღში ყოფნას.
72. უსჯულობა მოძალებული არს საქრისტიანოსა ზედა. ასეთ დროს სჯულის სიმტკიცე და ზნეობის სისპეტაკე თუ ვერ შევინარჩუნეთ, ვერას გვიშველის ის ციხეები, რომელთაც მეოხებითა მეფისათა აშენებ, ზვიად ბატონო, შენ.
73. გირშელი გიორგის ეტვის : «იცი, გიორგი, უცნაურად მაგონებ ალ-ჰაქიმს, სწორედ ასეთი წითური წვერი ჰქონდა ხალიფას, მკვიდრი ძმა ეგონები სარკინოზებს მისი».
74. «ასე გადაჰკიდებს ხანდახან ორ კაცს ერთ უღელზე ბედი».
ესა სთქვა გიორგიმ და გირშელმა მიუგო:
«ან ერთს დაახრჩობს, ან მეორეს ბოლოს».
75. «შენ გეტყვი, გირშელ, ხვალ რომ ტახტიდან გადამაგდოთ ერისთავებმა,
მეჯინიბედ დავდგები უთუოდ, ცხენებს მოვუვლი და ეს მომგვრიდა უდიდეს ბედნიერებას».
76. «იცი, გიორგი, ომში ცხენები მეცოდება ყველაზე მეტად, მრავალგზის მინატრია: ოღონდ ცხენს ნუ გამომიკლავენ ბრძოლაში და მე მზადა ვარ თავათ შევუშვირო მტრის ისარს მკერდი.
77. «ეს ღმერთმა გაუმარჯოს იმ მამალ ორაგულს, აღმა რომ მიჰყვება ამაღამ არაგვს, უფსკრულებში დაეძებდეს თავის დედალს, ვაჟკაცურად მიარღვევდეს ტალღებს, რათა გუდამაყარში წამოეწიოს და მისწვდეს საწადელს».
78. დედა უყვარდა გიორგის ყველაზე მეტად ამქვეყნად. აქ კი მოტყდა უცნაურად
გაჯიქებული.
«მაშ ჩამომეცალეთ სამივენი ახლავე, მარტოობა მომნატრებია».
79. კაცის მაგივრად კაცის პოვნა ხომ ადვილია, ოსტატის ნაცვლად ოსტატის
გამონახვა ასევე ძნელი.
80. ქმნილების დაწყებაა მთავარი, მაგრამ დასრულება მისი უმთავრესია მაინც.
81. ეს ასე ყოფილა მუდამ: ვინც შეგირდი არ ყოფილა, ვერასოდეს გახდება ოსტატი, ვერც იგი გახდება ოდესმე ოსტატი, მუდამ ოსტატებს ვინც შეჰყურებს პირში.
82. «ხელოვნება გულის სისხლს მოითხოვს საფასად, თუ მთელი ჯანი არ შეალიე ამ
სასტიკ ბომონს, არაფერი გამოგივა ხელიდან».
83. თუ გსურს აღემატებოდე მეფეს, უნდა წარმოადგენდე კიდევაც რამეს.
84. «ვეფხის დღესაა განსაცდელი მოსალოდნელი». ფარსმან სპარსის სამთვარიოდან
85. შიში უცხო იყო არსაკიძისათვის.
86. «ეჰ, ჩემო ნონაი, მე ხმლით სიკვდილი დამითქვა მუცლით მეზღაპრემ ერთმა, ასე რომ მორიელის გესლი ვერას დამაკლებს».
87. «უტა!»
ეს არ იყო ბავშვობაში შერქმეული უბრალო სახელი, არამედ გაცილებით უფრო
ტკბილი, ვიდრე მოგონება სიყრმისა, დედის ალერსს იტევდა იგი, დაღუპული მამის გლოვას, ლაზისტანის მშობლიური ზღვის შრიალს, ფხოვში გატარებულ სიჭაბუკის ლხენას.(repetitori.wordpress.com)
88. ეს იცოდე, ჭაბუკო, მაძღარი მონები ვერაფერს შეჰქმნიან კარგს. ეს ციხეები, ეს
ეკლესიები და ეს სასახლეები მშიერების მიერაა აგებული».
89. ხალხი თუ გაძღა, ჭაბუკო, ეს იცოდე, ლოცვასაც მიატოვებს და შრომასაც, მაშინ აღარც ციხეები გვექნება და აღარც ეკლესიები»…
90. რაკი ქრისტიანი ხარ, ეგეც მართებულია რომ იცოდე, ჭაბუკო: ხალხს სამი რამ უნდა ასწავლოს ერის წინამდგომმა ყოველმა: შიმშილი, ლოცვა და შრომა, ხოლო რაიცა შეეხება ომს, ომში აზნაურები წაასხამენ
მონებს»…
91. სვეტიცხოველი იყო მისი სიჭაბუკის, მამაკაცობის უსაჩინოესი ქმნილება, საქართველოს გულში აგებული საჩინო ადგილზე.
92. როცა მეჯადაგეები ოსტატები გახდებიან, ოსტატებმა რევანდის ოყნა უნდა გაუკეთონ შავარდნებს».
93. «აბა ერთს გეტყვი, ჭაბუკო, ყველაფერზე უფრო ძვირფასი მხატვრისათვის მაინც იგია, რაც არც მელქისედეკ კათალიკოსს შეუკვეთია და არც მეფე გიორგის, ის, რასაც მოცალეობის ჟამს დახატავს იგი თამაშით.
94. ეგეც იცოდე: მაინც მოცალეობა და ფანტაზიაა შემოქმედების მკვიდრი მშობელი».
95. «შესაძლოა წინასწარ იცოდე მხატვარმა კიდევაც, რომ შენ სურათს ზედაც არ შეხედავს არავინ, გული საგულეს უნდა გქონდეს მაინც.
96. «ვაჲ მას, ვინაც გამოხატოს ცოცხალი არსი. განკითხვის დღეს, მხატვრის მიერ გამოსახული პირები გაცოცხლდებიან, სურათიდან ჩამოვლენ, მიეჭრებიან დამხატველს და მოსთხოვენ სულს.
და მხატვარი იგი, რომელიც ვეღარ შესძლებს საკუთარი სულის მიცემას, უცილოდ დაიწვება უშრეტი ცეცხლით».
97. «შენ გეტყვი, გირშელ, სხვა მეფეებიც ჩემსავით გადაცმულნი რომ ივლიდნენ,
ქება არ მოაკლდებოდათ დილას და საღამოს».
98. ასე ყოფილა ჟამის დასაბამისიდან, ერთი ბომონი ვერ დაიტევს ვერასოდეს ორ კერპს.
99. გჯეროდეს, ჩემო, საპატიო ვალია კაცისა არა გლახურ ღმერთის ძიება, არამედ თავათ უნდა გახდეს შემომქმედ უფლის მეტოქედ”.
100. მაინც სხვა რაღაა სიყვარული, თუ არა და ღმერთი? ღმერთი კი არა, სიკვდილი. რადგან მას დაუმკვიდრებია სიყვარული სამარადჟამოდ, ვისაც სიკვდილის საფასით შეუსყიდნია იგი…
101. აგრე უთქვამს ბრძენს: ავაზა ისეთი მხეცია, სიცოცხლეს იოლად რომ
დასთმობს თურმე სიყვარულისთვის.
102. ასეთი უგულო ვინმეა ეროსი, იგი მამაც მეფეებს დაალაჩრებს, თრიაქის სმასა და უსაზმნო ლოთობას შეაჩვევს, ხოლო დიდოსტატებს, რომელნიც მტკიცე ხელით აქანდაკებდნენ თეძამის ქვაზე როზეტებსა და ყურძნის მტევნებს, მეჯადგე ოსტატებს დაამსგავსებს და გაახელებს. ბოლოს მინდვრებზე სახეტიალოდ წარგზავნის რათა საყვარლისათვის აკრეფინოს წარმავალი ყაყაჩოები ველისა.
103. მე ჩემი ხელოვნება სიცოცხლეზე მეტად შემყვარებია, ჩემო, ამიტომაც
განწირული მაქვს თავი”.
“მაშ შენ სიცოცხლე ქვაზე ნაკლებად გყვარებია, უტა?”
“განა ქვაა სვეტიცხოველი, ჩემო? ქვაყოფილია იგი ამჟამად. უფრო უკვდავი,
ვიდრე ასიათასი მოკვდავის სული”.
104. მე მაინც ასე მგონია, მეფევ ბატონო, ახლაც, საუკეთესო წიგნი მაინც იგია, რომელიც ჯერაც არ დაუწერია არავის, რაიცა შეეხება ტაძართაგანს საუკეთესოს, ჯერაც არ აგებულა ასეთი მიწაზე
105. მაშ თუ ეს სწორია, რა უნდა ჰქნას მეფემ? ჯერ არც ერთი მეფე ჭკვიან ვაზირებს არ გაუხდიათ ბრძენი. თუ ისეთი ვაზირები გაიჩინა, რომელიც მეფის შიში აღარ ექნებათ, მაშინ ისინი თავათ წაეპოტინებიან ტახტს!
106. ქედმაღლობა მეფეების უდიდესი უბედურებაა. მეფე ყოველ ქვეყანაში მარტოხელაა და ერთადერთი, იგიც ხომ ცხადია, მარტოსული არასოდეს იქნება მთელი.
107. მეფეები და ლომები მარტოობაში ხდებიან გულზვიადნი. აზვავდებიან და მოიწყენენ, მარტოხელანი იღუპებიან კიდევაც.
108. შენ ირიბი ზმები გყვარებია, ჩემო ფარსმან, ხოლო ირიბი პანღურები მეფეებს სჩვევიათ ხოლმე.
109. მე არც გიორგი მეფის მეხოტბე ვარ, არც მელქისედეკ კათალიკოსის მგალობელი. მაგრამ არა მგონია, შვიდმა ხევისბერმა უფრო მართებული კანონები შეჰქმნან ამჟამად, ვიდრე თუნდაც ერთმა გულბოროტმა მეფემ.
ჩემდა თავათ მე ვემორჩილები იმ წყობილებას, რომელიც წილად ერგო ჩემს ხალხს და არც ერთი ერი იმის უკეთესის ღირსი არაა, რაც მას დაუმყარებია თავათ. – ამიტომაც ხვალ რომ ბერძნები ან სარკინოზები შემოეწყონ საქართველოს ციხეებს, მოქანდაკის საჭრეთელს განზე გადავდებ და ხმლით შევებრძოლები მტერს.
110. ყოველი კაცისათვის სანატრელი წყობილება ჯერაც არსად დამყარებულა, ჩემო.
111. არსაკიძე: საქართველო ჩვენი დედაა, ლაზებო, ხოლო იბერიელები ძმებია ჩვენი.
112. მახვილო,
მახვილო, აღსდეგ, რათა ელვიდე ხილვას შენსა ამაოსა და მისნობასა შენსა
ცრუსა.
113. გიორგიმ ბერძნულიც იცოდა და არაბულიცა, მაგრამ არასდროს კრინტი არ დაუძრავს უცხო ენაზე სასახლეში.
114. ყოველი საგანი მაშნ იწებს წაქცევას, როცა წონასწორობას დაჰკარგავს.
115. ათას წელს იწვიმა და იქუხა იმ დღიდან საქართველოს თავზე, ათას წელს იგორა ქვადქცეულმა სულმა.
ჩემს სიყრმეშიაც მინახავს კაცის სიმაღლე ლოდი, რომლის გამოც აგრე ამბობდნენ მცხეთაში: კონსტანტინე არსაკიძის დედააო გაქვავებული.
მანდილიან ფხოველ დიაცს მიაგავდა ეს ლოდი მართლაც. შარშანაც ვნახე ძველ სასაფლაოზე, მცხეთაში.
წრეულსაც მოვიკითხე, ასე მითხრეს: მშენებლობაზე წაიღესო სადღაც.
მას შემდეგ არ მიძებნია იგი, რადგან ამასობაში უკვე დავასწარი მშენებლობის
გენიას და ქვაში ჩაკირული საიდუმლო განვაცხადე სიტყვაში.
2. ზოგიერთი ადამიანი თავისი უმნიშვნელობითა ხდება შესამჩნევი, ამიტომაც იგი მუდამ თვალში მხვდებოდა ხოლმე.
3. რაც უნდა დიდი ქმნილების წინაშე იდგე, თვით უმნიშვნელო ადამიანიც მეტ ყურადღებას მოითხოვს შენგან.
4. ყურადღება მიაქციეთ: „მერმე ის იყო მთელი საუკუნე აწვიმდა ტაძარს, ახალ დროშიაც კაცს არ მოჰგონებია მისი შეკეთება, მხოლოდ საბჭოურმა ხელისუფლებამ, ვენაცვალე მას, გადაახურვინა იგი წრეულს და გალავნის ქონგურები შეაკეთეს, ჩრდილოს ფასადზე ხარაჩოები ჯერაც არ მოუხსნიათ, გუმბათის სარკმელებშიაც ჩასდგნენ ამ დღეებში თითო მტკაველა მინას და ჩემი აქ ყოფნის მიზანიც აღსრულებული იქნება კიდევაც, შესაძლოა ჩემი ცხოვრებისაც»… (ეს სიტყვები მცირეოდენის გულის ტკივილით იყო ნათქვამი მის მიერ).“
5. მწერლობა გმირობის გამოსარჩლებაა მხოლოდ, მიჩქმალული გმირობის ქომაგია მწერალი და სხვა არაფერი.
6. ტფილისი იმჟამად სარკინოზებს ეპყრათ, ფარსმანი ამირას კარზე იყო ნამყოფი, გიორგის მამას, ბაგრატ კურაპალატს ტყვედ ჰყავდა იგი, ჯერ კიდევ სიყრმეში ჩამოყვანილი.
ქვისმთლელთა და კირითხუროთა უხუცესი, იდუმალთა მიმთხრობი იყო ფარსმანი, არაბულ ალქიმიაში ფრიად განსწავლული, უებარი ვარსკვლავთმრიცხველი, შესანიშნავი აქიმი, უცნაური მეწამლე და მჩხიბავი.
7. ყურადღება მიაქციეთ: შემდგომ ამისა, წლის მიწურულამდის მშვიდობა სუფევდა საერისთავოებში, ბერძენთა კეისართან მტკიცე ზავი შეიკრა, ბაგრატ კურაპალატის მიერ მრავალგზის გვემული განძელი ფადლონი ხარკს აძლევდა მეფეს; ამ მაგალითით დაშინებული.
ტფილისელი ამირაც გატვრინული იყო, სარკინოზები ჯერ კიდევ ბოგინობდნენ შურის ციხეში.
გულმოცემული გიორგი დადიოდა აფხაზეთსა, სამცხესა და ქართლში, აგებდა ციხე-ქალაქებს, აგარებს და ეკლესიებს, ხანმოკლე ზავის დროს ხანგრძლივი ომებისთვის ემზადებოდა.
8. მამამზე ერისთავი გიორგისთან: „მრავალჟამიერ ჰოს დამბადებელმან ყოველმან მეფობა შენი და ისარნი ესე გულსა შინა განერთხოს მეფობისა შენისა ორგულსა. წყეულიმც იყოს ყოველი გულბოროტი და ქვეგამხედავი ტახტისა შენისაი“
9. გიორგი მდუმარე იყო ბუნებითგანვე, კაცი არამეტყველი, მაგრამ ფრიად დაკვირვებული. მან ხმალივით შეაგება მზერა ისრიმისფერ თვალებს, დაფანჩვულ, თეთრ წარბებქვეშ თრითინებსავით აწრიალებულთ, შემდგომ ამისა, სპარსალარისაკენ გადაიტანა მზერა.
10. ყურადღება მიაქციეთ : კვეტარის ერისთავს თალაგვა კოლონკელიძეს ძალით უთაყვანებია ფხოველნი და დიდონი, მათ აჰყოლიან ძურძუკნი და ღალღაი და ის თემები, რომელნიც ტილიჭამიათა მეზობლად ბინადრობდნენ მაშინ.
არაგვის ხეობაში შემოჭრილან საერთო ჯარით; ციხეებს შემოწყობიან, უბრძოლველად გაუტეხიათ ციხისთავები, რადგანაც ყველგან შინაკაცები ჰყოლიათ წარმართთაგანნი თურმე.
მამამზე ერისთავის ერთადერთი ვაჟი ჭიაბერი გუდამაყარში შებრძოლებია კოლონკელიძეს, მაგრამ უვნებლად უკუქცეულა და ქორსატეველას ციხეში ჩაკეტილა მცირედის ჯარით.
11. მიუხედავად ამისა, ქრისტიანობის ქომაგად ითვლებოდა გიორგი და მის ზარაფხანაში მოჭრილ თეთრზე ასე ეწერა: მეფეთ მეფე გიორგი − მესსიის მახვილი.
12. ძველი მამამზე მოაგონდა, შირიმნის, ფანასკერტის და ნიალის ომებში თანამებრძოლი, ბაგრატ კურაპალატის უერთგულესი ყმა და მისივე სიყრმის მეგობარი.
13. ბოლოს მამამზე მისი სტუმარი იყო. ბაგრატ კურაპალატმა მის ხელში დალია სული. განა მამამზემ და ზვიად ერისთავმა არ წაიღეს ბაგრატის გვამი ბედიაში დასამარხავად?
ნუთუ იგივე ხელები ლესავენ გიორგის წინააღმდეგ მახვილს, იგივე ხელები, რომელთაც გააპატიოსნეს ბაგრატის ცხედარი ფანასკერტის ციხეში?
14. «ჩვენ კი, ადამიანები, უბედურნი ვართ, საკუთარი სიცოცხლის გადასარჩენად (ეს სიტყვები ძლიერ გააჭიანურა მეფემ) უერთგულეს ადამიანსაც იოლად გავწირავთ ხოლმე».
15. «ეჰა, ღამევ, სულის ჩემისაებრ ბნელო, მამცნე იდუმალნი ზრახვანი შენნი!»
16. მამამზე ერისთავს იმდენივე ომი ჰქონდა გადახდილი, რამდენი წელიც დაეყო ამ ქვეყნად, მაგრამ სიკვდილის წინაშე შიში უცნობი იყო ამ დღემდე მისთვის.(რეპეტიტორი.წორდპრესს.com)
17. საერთო სენია კაცთა: მიცვალებულებს იმადაც აქებენ ხანდახან, რათა ცოცხალთ მიაყენონ ჩრდილი.
18. მელქისედეკ კათალიკოსს კარგი მეხსიერება ჰქონდა, მაგრამ რასაც მიცვალებულს მიუტევებენ ხოლმე, მას ცოცხალს არ აპატიებენ თანამედროვენი არასდროს.
19. ზვიად სპასალარი დიახაც მორწმუნე იყო, მაგრამ ჯვარის ძალით დამარცხებული მტერი არსად ენახა ჯერ და ამიტომაც დაჟინებით ურჩევდა მეფეს: სანამ მამამზეს, ჭიაბერს და კოლონკელიძეს თავები ასხიათ მხრებზე მშვიდობა არ დამყარდებოდაო. ტოხაისძეს კოჭის ძარღვები დავაჭრათ და ეს ვაკმაროთო სახლთუხუცესს.
20. მელქისედეკს ასე სჯეროდა: თუ გსურს ზეგავლენა მოახდინო ერზე, იგივე უნდა სჭამო, რასაც მრევლი სჭამს, და ისევე ჩაიცვა, რაც მას აცვია, სხვა მხრით უნდა ეცადო იშვიათად ეჩვენო ხალხს.
21. ფარსმან სპარსი შერქმეული სახელი უნდა ყოფილიყო, არსებითად ნამდვილი მისი ვინაობა და სადაურობა არავინ უწყოდა.
22. მამამზის მეუღლე ბორდოხანი ფანატიურად მორწმუნე იყო, იგი შორიდან თაყვანს სცემდა მელქისედეკ კათალიკოსს, როგორც «შესანიშნავ მწყემსს ქრისტეანობისას და ეკლესიათა დიდ აღმშენებელს».
23. მელქისედეკი ეუბნება მამამზეს: «მეფეთ მეფე გიორგი სულგრძელია. იგი დიახაც ისმენს თათბირთა ჩემთა. რამეთუ არა ბრძანებულ არს უფლისაგან მახვილის აღებაი. ესე ხამს ქრისტიან მეფეთა და ეკლესიის მწყემსთა სახარებითა მაცხოვრისათა და ჯვარითა პატიოსანითა უჩვენონ ქვეშევრდომთა თვისთა გზაი ჭეშმარიტ, მიმყვანებელი ცხოვრებად საუკუნოდ, რათა ძალმან ძელისაცხოველისამან განანათლოს ბნელი ცთომილების გზაზე შემდგართა გულში.»
24. მელქისედეკ კათალიკოსი სისასტიკით არ იყო ცნობილი, მას მთელს საქართველოში სახელი ჰქონდა მოხვეჭილი, როგორც ეკლესიათა მშენებელსა და უებრო ასკეტს, ძელიცხოველს გაცილებით უკეთ იცნობდნენ მთეულნი.
25. საოცარია, ტირილი არავის შვენის, არც ბალღს, არც ყრმას, არც ჭაბუკსა და არც მოხუცს, მხოლოდ ლამაზ ქალს შვენისო ტირილი.
26. თვით გულმძვინვარე სპასალარსაც ცრემლი მოჰგვარა ღრმად მოხუცებულის, უსინათლო ბერიკაცის გულისმომკვლელმა მოთქმამ და მიხრწნილებაში გადამდგარ დედამძუძეს ტირილმა.
27. ცერებზე დგებოდნენ, კისერს იგრძელებდნენ, ბრბოში ისრისებოდნენ, შეძრწუნებულნი, გაოცებული თვალებით ეძებდნენ მრისხანე ჯვარს, ამ ლომგულოვანი რაინდის მომაკვდინებელს.
28. უბედურებამ და ძელიცხოველის «სასწაულმა» ქრისტეს სჯული შეაყვარა მამამზეს, მან ხატებითა და ჯვრებით მოართვევინა ქორსატეველას ციხე-დარბაზი, საგვარეულო კარის ეკლესია.
29. როცა გიორგი მეფე მანდილოსნებს მიეახლა, შორენამ თავი აიღო, განსაცვიფრებელმა სილამაზემ შეანათა სახეში, ელდა ეცა გიორგის. მას არასოდეს ენახა ძაძას, მწუხარებას და უბრალო სამოსს ასე გაემშვენიერებინოს ქალი.
30. «განა არ იცი, გიორგი მეფე გულმხეცია, თუ საქმე მისჭირდა და ცოცხლებს ვერა დაგვაკლო რა, მიცვალებულზე იძიებს შურს».
31. «სტიროდაო? ეგ რად გიკვირს, ერისთავთ-ერისთავო? მკვლელებსა და ლოთებს აგრე სჩვევიათ, ჯერ ღვინითა და სისხლით გაილეშებიან, შემდგომ ამისა მოჰყვებიან ცრემლების ნთხევას».
32. «გიორგი მეფემ და ზვიად სპასალარმა მოჰკლეს ჭიბერი!
33. მამამზემ იცოდა გულმხეცი რომ იყო გიორგი მეფე, მაგრამ თუ მას ფარისევლური ცრემლის ნთხევაც შეეძლო, ეს არ ეგონა მას!
მის ხელში დავაჟკაცდა გიორგი, ტლანქია იგი და გულზვიადი, მაგრამ მლიქვნელიც თუ იყო, ეს არ იცოდა მამამზემ.
34. «ქრისტეს ჯვარი იყო ჩვენი ხალხის უბედურების მიზეზი მთავარი. ამ ბოროტების სათავე ბიზანტიონია, ერისთავთ-ერისთავო.
35. დამპალი ქალაქია ბიზანტიონი. ბასილი კეისრის სასახლეში ბევრი რამ გავიგეთ ჭიაბერმა და მე. თვალების დაბნელება, ადამიანის ცოცხლად დამარხვა, ძელზე გაყვანა, მოწამლვა, ორივე ხელის მოჭრა და მკვლელის მიჩენა. ეს ყოველივე ბიზანტიონში ისწავლეს ჩვენმა მეფეებმა. ბასილი კეისარმა ცეტინიუმთან ბრძოლის მეორე დღეს ხუთმეტ ათას ბულგარელს დასთხარა თვალი.
36. შემზარავი სისატიკე გამოიჩინა თავათ გიორგი მეფემ ოლთისში, ათასზე მეტ ბერძენ მონასპას თვალები დასთხარეს. ორი ათას ტყვეს თავი წააცალეს, სამასი ტყვე ცოცხლად დამარხეს.
37. არც გიორგი მეფეს სწამს ქრისტე და მისი ჯვარი.
38. «შემომფიცე, შავლეგ, ჭიაბერის სისხლი ავიღოთ. შენ ჭიაბერის ძუძუმეტე ხარ და ფიცვერცხლი გაქვს მასთან ნაჭამი».
«მე იმ დღეს შევფიცე მის საფლავს, როცა პაპისეული ლოდი დავადევი ზედ.
39. არ გვინდა ქრისტეს ჯვარი, არ გვინდა მეფე გიორგი, არც ზვიად სპასალარი, არც მელქისედეკ კათალიკოსი, მცხეთა და უფლისციხე ისეთივე ბუდეა გულარძნილობისა, როგორიც ბიზანტიონი.
40. «თავათ მეფეც ბიზანტიონის მტერია, მაგრამ დაბნეულია გიორგი. მელქისედეკ კათალიკოსსა და ფარსმან სპარსს შორის ირყევა მუდამ.
41. ზვიადის პირველადი გეგმა ასეთი იყო: ფხოვში შესვლისთანავე მიელეწა რამდენიმე ციხე, რამდენიმე სოფელი დაეწვა, ხევისბერები მოეშთო, შემდგომ ამისა დაშინებული მოსახლეობა დაუყოვნებლივ მისცემდა მძევლებს.
უკეთუ კოლონკელიძე შემოეგებებოდა, რომელიმე ხეობაში მოიმწყვდევდა ერისთავს ზვიადი, ამოჟუჟავდა მის ლაშქარს.
გიორგი მეფემ, სამმა ერისთავმა და მელქისედეკმა არ შეიწყნარეს ზვიადის გეგმა, არ ივარგებსო საქმის გამწვავება, გამძვინვარებული მოსახლეობა უფრო გულმოდგინედ ამოუდგებაო კოლონკელიძეს მხარში.(repetitori.wordpress.com)
42. ზვიადს წესად ჰქონდა, ცხენოსან ლაშქართან ბრძოლაში მტრის ცხენის დაშვება შუბით, ჰოროლით ანდა ქამანდით.
43. მოისრნენ დიდძალი ფხოველნი და დიდონი, მწკრივად დაწვნენ ძმების მიერ განწირული ძმები, ოჩანის ციხის სანახებში მკერდგანგმირულნი.
44. მეფის საუბრის კილო სამშვიდობოს იძლეოდა ნიშანს. მშვიდი იყო ბუნებით გიორგი, ენამზეობას მოკლებული, მაგრამ ამაოდ მოუბარი და სახით სათნო.
45. კოლონკელიძეც ამოდ შესაყრელი კაცი იყო, – ტანმორჩილი, ტანხმელი, მაგრამ მშვენიერი ვაჟკაცი; წვერი გაჟღალებოდა ოდნავ, მაგრამ ჭაბუკური იერი გადაჰკრავდა სახეზე, თაფლისფერ თვალებიდან სიჭაბუკის ცეცხლი გამოკრთოდა.
46. თავის სიცოცხლეში არაფერი ისე არ შეჰხარბებია გიორგის სხვისი, როგორც ეს ირმის ჯოგი, ეს ირმის ჯოგი და შორენა…
47. ომში სპასალარია მბრძანებელი, მე არას მკითხავსო ზვიადი.
48. გიორგი პირველს თორმეტი წლისას დაადგეს სამეფო გვირგვინი თავზე, სათამაშოების ნაცვლად სკიპტრა შეაჩეჩეს ხელში.
49. როგორც გიორგი მეფეს, ისე ბიზანტიის კეისარს მუდმივი ომი ჰქონდათ დიდგვაროვან აზნაურებთან. პატრიციუსი ქსიფე გადაუდგა ბასილის და ნიკიფორე კისერმოქცეულს დაუკავშირდა, ბარდა ფოკასძეს. გიორგიმ დრო იხელთა, აჯანყებულებთან მოლაპარაკება დაიწყო, თანადგომა აღუთქვა კეისრის წინააღმდეგ ბრძოლაში.
50. კეისრის წინააღმდეგ ბრძოლის ჟინმა და საქართველოსთვის წართმეული პროვინციების დაბრუნების წადილმა ბიზანტიასთან სჯულის ერთიანობა გადაავიწყა გიორგის, ახლა ალ-ჰაქიმთან გამართა მიწერ-მოწერა მეფემ.
51. მელქისედეკ კათალიკოსს დიახაც არ მოსწონდა გიორგი მეფის დაკავშირება სარკინოზების ხალიფასთან, არც თუ ბიზანტიის სამტრო პოლიტიკას იზიარებდა იგი.
მელქისედეკი გარეგნულად ექვემდებარებოდა გიორგის, მაგრამ ქრისტეს მოსაყდრეს ურყევად სჯეროდა, რომ «მეფე ქვეყანასა ზედა ხელმწიფეა, ხოლო ქრისტე – ზეცისა, ქვეყნისა და ქვესკნელისა».
52. ახლა ეს ეწადა მელქისედეკს: ოლთისის ეკლესიის სამაგიეროდ სვეტიცხოვლის აგების ხარჯები ეკისრნა გიორგის.
53. ცნობილია, ვისაც სიყრმეში არ გაუხარნია, ვისაც ბავშვობაში სიჭაბუკე წამოსწევია, ხოლო სიჭაბუკეში შუაკაცობის ტვირთი, მას მარადჟამს თან დაჰყვება გაცდენილი სიყრმისა და სიჭაბუკის დარდი.
54. მეფე ხარ და ხამს…
მეფე ხარ და გმართებს…
მეფე ხარ და გევალება…
ასეთ წუთებში მეფედ არყოფნას ნატრობდა გიორგი.
55. «ჩინებული ოსტატია ფარსმანი, მაგრამ თავნებაა ფრიად, სხვათა თათბირს ჩირად არა სთვლის, ძნელია მასთან მუშაობა, ბატონო».
56. კედლებზე ფრესკები ატყვია წამალგადასული. ფრთოსანი ლომები შეჰბმიან გვირგვინის გარშემო ურთიერთს, კუდაშვერილ გრიფონს ხახაში გაურჭვია ტერფი კაცისა, ცხენოსანი, შარავანდიანი რაინდი ჰოროლსა სცემს ხახაში ურჩხულს.
57. «ნუ ცილსა სწამებ, ნუ ორსა სიტყვასა იტყვი. პატივი ეც დედასა შენსა და მამასა
შენსა, შეიყვარე მოყვარენი, ვითარცა თავი თვისი.
ცხოვრება უდაბნოა ურწყული და ეცადე გარს შემოუარო».
58. «ცხოვრება უდაბნოა ურწყული და ეცადე გარს შემოუარო»…
60. უკვე ხანში შესულს სამშობლო მოენატრა. ბაღდადის ხალიფამ ტფილისის ამირასთან წარგზავნა იგი. ტფილისში მოაწყო მან პირველი ობსერვატორია, აქვე შეირქვა ფარსმან სპარსი . . . .
61. არსაკიძე დღენიადაგ ხარაჩოებზე დაბობღავდა. მთელს საქართველოში დაეხეტებოდა, ციხეთა და ეკლესიათა მშენებლობას თვალს ადევნებდა. დაქანცული, კირში ამოთხვრილი ბრუნდებოდა ნასამხრალზე შინ, ზეზეურად წაიხემსებდა, კვლავ სამუშაოს მიუჯდებოდა.
62. არავინ ისე არ იტანჯება მატერიის ქაოსის შემყურე, როგორც ხელოვანი ამქვეყნად.
63. არსაკიძე გრძნობდა, მეფემ და კათალიკოსმა უდიდეს ოსტატს რომ შეარკინეს იგი. მოხუცებულ ბრძენკაცს უნდა შებმოდა მოკრძალებული, თავმდაბალი ჭაბუკი, მის ქმნილებას უნდა დაეჩრდილა ყველა ტაძარი ფარსმანის მიერ აგებული სამცხეში.
ღმერთია მოწამე, მას არ მოუწადინებია ეს. არსაკიძის სახელს დასწვდნენ და ესროლეს იგი ფარსმანს, როგორც ხელკეტი მწიფე ნაყოფს.
64. ხალხს გულამაყი ეგონა არსაკიძე – უთვინიერესი ბუნებით. ჯერ კიდევ ფარსმანისაგან ჰქონდა მინიშნული კონსტანტინეს: ბრძენკაცი უნდა იყვეო და შლეგად მოაჩვენოო ადამიანებს თავი, გმირი უნდა იყვე და ჯაბანივით დადიოდე, ოსტატი უნდა იყვე და ხელმოცარულად მოგქონდეს თავი, რადგან არავის იმდენი მტერი არა ჰყავსო ქვეყნად, როგორც ბრძენკაცს, გმირსა და ოსტატს.
65. მალე მიეახლება ნაოსტატარს ოსტატი, ქაოსს შემოაცლის სრულყოფილს, ბედნიერი შემოქმედი, შესძახებს ქმნილებას: იქმენინ ნათელი!
66. «ნუთუ ცოცხალთა ღმერთი უნდა იყოს იგი, ვისაც ეს მზეგადსული თაობანი შეჰღაღადებენ? თუ სიკვდილის უფალია, ჩრდილების ქვეყნისა და შავეთის თავადი?»
67. «ხელოვნებაა თავათ უკვდავება.
მხოლოდ ოსტატს ვერ ეწევა სიკვდილი. . . .
ათასეული წლები წალეკავენ ირგვლივ ყოველივეს. მხოლოდ სვეტიცხოველი
დარჩება როგორც ღმერთთან და სიკვდილთან მებრძოლი იაკობი».
68. მარიამ დედოფლის ოცნება ეს იყო: მთელი საქართველო ეკლესიად და მონასტრად ექცია; არა მარტო საქართველო და სომხეთი, მთელი ქვეყანა.
69. ზვიად სპასალარიც თავს იკავებდა. მაინცდამაინც არც მას უყვარდა ფარსმანი, მაგრამ როგორც ყოველ საქმეში, აქაც სამხედრო მოსაზრება ამოძრავებდა სპასალარს მხოლოდ.
70. ეკლესიათა მშენებელი დიახაც მოიძებნა, მაგრამ მეფისა და სპასალარის გარდა არავინ უწყოდა, რომ რკინათა მკვეთელ ხმალთა წრთობის საიდუმლო ერთმა ფარსმანმა იცოდა მხოლოდ.
71. ნეტარ არიან იგინიცა, ვინცა გულმართალ წინაპართა აჩრდილებს შორის ლანდადქცევას არჩევენ, გადაშენების გზაზე დამდგარ თანამემამულეთა წიაღში ყოფნას.
72. უსჯულობა მოძალებული არს საქრისტიანოსა ზედა. ასეთ დროს სჯულის სიმტკიცე და ზნეობის სისპეტაკე თუ ვერ შევინარჩუნეთ, ვერას გვიშველის ის ციხეები, რომელთაც მეოხებითა მეფისათა აშენებ, ზვიად ბატონო, შენ.
73. გირშელი გიორგის ეტვის : «იცი, გიორგი, უცნაურად მაგონებ ალ-ჰაქიმს, სწორედ ასეთი წითური წვერი ჰქონდა ხალიფას, მკვიდრი ძმა ეგონები სარკინოზებს მისი».
74. «ასე გადაჰკიდებს ხანდახან ორ კაცს ერთ უღელზე ბედი».
ესა სთქვა გიორგიმ და გირშელმა მიუგო:
«ან ერთს დაახრჩობს, ან მეორეს ბოლოს».
75. «შენ გეტყვი, გირშელ, ხვალ რომ ტახტიდან გადამაგდოთ ერისთავებმა,
მეჯინიბედ დავდგები უთუოდ, ცხენებს მოვუვლი და ეს მომგვრიდა უდიდეს ბედნიერებას».
76. «იცი, გიორგი, ომში ცხენები მეცოდება ყველაზე მეტად, მრავალგზის მინატრია: ოღონდ ცხენს ნუ გამომიკლავენ ბრძოლაში და მე მზადა ვარ თავათ შევუშვირო მტრის ისარს მკერდი.
77. «ეს ღმერთმა გაუმარჯოს იმ მამალ ორაგულს, აღმა რომ მიჰყვება ამაღამ არაგვს, უფსკრულებში დაეძებდეს თავის დედალს, ვაჟკაცურად მიარღვევდეს ტალღებს, რათა გუდამაყარში წამოეწიოს და მისწვდეს საწადელს».
78. დედა უყვარდა გიორგის ყველაზე მეტად ამქვეყნად. აქ კი მოტყდა უცნაურად
გაჯიქებული.
«მაშ ჩამომეცალეთ სამივენი ახლავე, მარტოობა მომნატრებია».
79. კაცის მაგივრად კაცის პოვნა ხომ ადვილია, ოსტატის ნაცვლად ოსტატის
გამონახვა ასევე ძნელი.
80. ქმნილების დაწყებაა მთავარი, მაგრამ დასრულება მისი უმთავრესია მაინც.
81. ეს ასე ყოფილა მუდამ: ვინც შეგირდი არ ყოფილა, ვერასოდეს გახდება ოსტატი, ვერც იგი გახდება ოდესმე ოსტატი, მუდამ ოსტატებს ვინც შეჰყურებს პირში.
82. «ხელოვნება გულის სისხლს მოითხოვს საფასად, თუ მთელი ჯანი არ შეალიე ამ
სასტიკ ბომონს, არაფერი გამოგივა ხელიდან».
83. თუ გსურს აღემატებოდე მეფეს, უნდა წარმოადგენდე კიდევაც რამეს.
84. «ვეფხის დღესაა განსაცდელი მოსალოდნელი». ფარსმან სპარსის სამთვარიოდან
85. შიში უცხო იყო არსაკიძისათვის.
86. «ეჰ, ჩემო ნონაი, მე ხმლით სიკვდილი დამითქვა მუცლით მეზღაპრემ ერთმა, ასე რომ მორიელის გესლი ვერას დამაკლებს».
87. «უტა!»
ეს არ იყო ბავშვობაში შერქმეული უბრალო სახელი, არამედ გაცილებით უფრო
ტკბილი, ვიდრე მოგონება სიყრმისა, დედის ალერსს იტევდა იგი, დაღუპული მამის გლოვას, ლაზისტანის მშობლიური ზღვის შრიალს, ფხოვში გატარებულ სიჭაბუკის ლხენას.(repetitori.wordpress.com)
88. ეს იცოდე, ჭაბუკო, მაძღარი მონები ვერაფერს შეჰქმნიან კარგს. ეს ციხეები, ეს
ეკლესიები და ეს სასახლეები მშიერების მიერაა აგებული».
89. ხალხი თუ გაძღა, ჭაბუკო, ეს იცოდე, ლოცვასაც მიატოვებს და შრომასაც, მაშინ აღარც ციხეები გვექნება და აღარც ეკლესიები»…
90. რაკი ქრისტიანი ხარ, ეგეც მართებულია რომ იცოდე, ჭაბუკო: ხალხს სამი რამ უნდა ასწავლოს ერის წინამდგომმა ყოველმა: შიმშილი, ლოცვა და შრომა, ხოლო რაიცა შეეხება ომს, ომში აზნაურები წაასხამენ
მონებს»…
91. სვეტიცხოველი იყო მისი სიჭაბუკის, მამაკაცობის უსაჩინოესი ქმნილება, საქართველოს გულში აგებული საჩინო ადგილზე.
92. როცა მეჯადაგეები ოსტატები გახდებიან, ოსტატებმა რევანდის ოყნა უნდა გაუკეთონ შავარდნებს».
93. «აბა ერთს გეტყვი, ჭაბუკო, ყველაფერზე უფრო ძვირფასი მხატვრისათვის მაინც იგია, რაც არც მელქისედეკ კათალიკოსს შეუკვეთია და არც მეფე გიორგის, ის, რასაც მოცალეობის ჟამს დახატავს იგი თამაშით.
94. ეგეც იცოდე: მაინც მოცალეობა და ფანტაზიაა შემოქმედების მკვიდრი მშობელი».
95. «შესაძლოა წინასწარ იცოდე მხატვარმა კიდევაც, რომ შენ სურათს ზედაც არ შეხედავს არავინ, გული საგულეს უნდა გქონდეს მაინც.
96. «ვაჲ მას, ვინაც გამოხატოს ცოცხალი არსი. განკითხვის დღეს, მხატვრის მიერ გამოსახული პირები გაცოცხლდებიან, სურათიდან ჩამოვლენ, მიეჭრებიან დამხატველს და მოსთხოვენ სულს.
და მხატვარი იგი, რომელიც ვეღარ შესძლებს საკუთარი სულის მიცემას, უცილოდ დაიწვება უშრეტი ცეცხლით».
97. «შენ გეტყვი, გირშელ, სხვა მეფეებიც ჩემსავით გადაცმულნი რომ ივლიდნენ,
ქება არ მოაკლდებოდათ დილას და საღამოს».
98. ასე ყოფილა ჟამის დასაბამისიდან, ერთი ბომონი ვერ დაიტევს ვერასოდეს ორ კერპს.
99. გჯეროდეს, ჩემო, საპატიო ვალია კაცისა არა გლახურ ღმერთის ძიება, არამედ თავათ უნდა გახდეს შემომქმედ უფლის მეტოქედ”.
100. მაინც სხვა რაღაა სიყვარული, თუ არა და ღმერთი? ღმერთი კი არა, სიკვდილი. რადგან მას დაუმკვიდრებია სიყვარული სამარადჟამოდ, ვისაც სიკვდილის საფასით შეუსყიდნია იგი…
101. აგრე უთქვამს ბრძენს: ავაზა ისეთი მხეცია, სიცოცხლეს იოლად რომ
დასთმობს თურმე სიყვარულისთვის.
102. ასეთი უგულო ვინმეა ეროსი, იგი მამაც მეფეებს დაალაჩრებს, თრიაქის სმასა და უსაზმნო ლოთობას შეაჩვევს, ხოლო დიდოსტატებს, რომელნიც მტკიცე ხელით აქანდაკებდნენ თეძამის ქვაზე როზეტებსა და ყურძნის მტევნებს, მეჯადგე ოსტატებს დაამსგავსებს და გაახელებს. ბოლოს მინდვრებზე სახეტიალოდ წარგზავნის რათა საყვარლისათვის აკრეფინოს წარმავალი ყაყაჩოები ველისა.
103. მე ჩემი ხელოვნება სიცოცხლეზე მეტად შემყვარებია, ჩემო, ამიტომაც
განწირული მაქვს თავი”.
“მაშ შენ სიცოცხლე ქვაზე ნაკლებად გყვარებია, უტა?”
“განა ქვაა სვეტიცხოველი, ჩემო? ქვაყოფილია იგი ამჟამად. უფრო უკვდავი,
ვიდრე ასიათასი მოკვდავის სული”.
104. მე მაინც ასე მგონია, მეფევ ბატონო, ახლაც, საუკეთესო წიგნი მაინც იგია, რომელიც ჯერაც არ დაუწერია არავის, რაიცა შეეხება ტაძართაგანს საუკეთესოს, ჯერაც არ აგებულა ასეთი მიწაზე
105. მაშ თუ ეს სწორია, რა უნდა ჰქნას მეფემ? ჯერ არც ერთი მეფე ჭკვიან ვაზირებს არ გაუხდიათ ბრძენი. თუ ისეთი ვაზირები გაიჩინა, რომელიც მეფის შიში აღარ ექნებათ, მაშინ ისინი თავათ წაეპოტინებიან ტახტს!
106. ქედმაღლობა მეფეების უდიდესი უბედურებაა. მეფე ყოველ ქვეყანაში მარტოხელაა და ერთადერთი, იგიც ხომ ცხადია, მარტოსული არასოდეს იქნება მთელი.
107. მეფეები და ლომები მარტოობაში ხდებიან გულზვიადნი. აზვავდებიან და მოიწყენენ, მარტოხელანი იღუპებიან კიდევაც.
108. შენ ირიბი ზმები გყვარებია, ჩემო ფარსმან, ხოლო ირიბი პანღურები მეფეებს სჩვევიათ ხოლმე.
109. მე არც გიორგი მეფის მეხოტბე ვარ, არც მელქისედეკ კათალიკოსის მგალობელი. მაგრამ არა მგონია, შვიდმა ხევისბერმა უფრო მართებული კანონები შეჰქმნან ამჟამად, ვიდრე თუნდაც ერთმა გულბოროტმა მეფემ.
ჩემდა თავათ მე ვემორჩილები იმ წყობილებას, რომელიც წილად ერგო ჩემს ხალხს და არც ერთი ერი იმის უკეთესის ღირსი არაა, რაც მას დაუმყარებია თავათ. – ამიტომაც ხვალ რომ ბერძნები ან სარკინოზები შემოეწყონ საქართველოს ციხეებს, მოქანდაკის საჭრეთელს განზე გადავდებ და ხმლით შევებრძოლები მტერს.
110. ყოველი კაცისათვის სანატრელი წყობილება ჯერაც არსად დამყარებულა, ჩემო.
111. არსაკიძე: საქართველო ჩვენი დედაა, ლაზებო, ხოლო იბერიელები ძმებია ჩვენი.
112. მახვილო,
მახვილო, აღსდეგ, რათა ელვიდე ხილვას შენსა ამაოსა და მისნობასა შენსა
ცრუსა.
113. გიორგიმ ბერძნულიც იცოდა და არაბულიცა, მაგრამ არასდროს კრინტი არ დაუძრავს უცხო ენაზე სასახლეში.
114. ყოველი საგანი მაშნ იწებს წაქცევას, როცა წონასწორობას დაჰკარგავს.
115. ათას წელს იწვიმა და იქუხა იმ დღიდან საქართველოს თავზე, ათას წელს იგორა ქვადქცეულმა სულმა.
ჩემს სიყრმეშიაც მინახავს კაცის სიმაღლე ლოდი, რომლის გამოც აგრე ამბობდნენ მცხეთაში: კონსტანტინე არსაკიძის დედააო გაქვავებული.
მანდილიან ფხოველ დიაცს მიაგავდა ეს ლოდი მართლაც. შარშანაც ვნახე ძველ სასაფლაოზე, მცხეთაში.
წრეულსაც მოვიკითხე, ასე მითხრეს: მშენებლობაზე წაიღესო სადღაც.
მას შემდეგ არ მიძებნია იგი, რადგან ამასობაში უკვე დავასწარი მშენებლობის
გენიას და ქვაში ჩაკირული საიდუმლო განვაცხადე სიტყვაში.
Monday, May 12, 2014
ისტორიის კითხვები
1) სად მდებარეობდა ურარტუ?(დაასახელეთ მისი დღევანდელი მდებარეობა)
სომხეთი
2) რომელ საუკუნეებში მიმდინარეობდა ბერძნული კოლონიზაცია? საქართველოს ტერიტორიაზე დაარსებული პოლისები? ფაზისი, გიენოსი, დიოსკურია, პიტიუნტი.
ძვ.წ. VII-VI
3) რომში „მეფეთა ხანა“ როდის იყო და ვინ იყო უკანასკნელი მეფე?
ძვ.წ. 743–509. ტარკვინიუს ამაყი
4) აქემენიდური ირანის არსებობის წლები და ვინ გაანადგურა ეს იმპერია?
ძვ.წ.558–331. ალექსანდრე მაკედონელმა.
5) ალექსანდრე მაკედონელის წლები(დაბადება–გარდაცვალება)
ძვ.წ. 356–323 წწ.
6) როდის მოხდა გავგამელას ბრძოლა?
ძვ.წ. 331 წელს
7) დაყავით ქვის ხანა პერიოდებად.
პალეოლითი, მეზოლითი, ნეოლითი.
8) როდის დაარსდა დიაოხი და კოლხა და სად გხვდება მათზე ცნობები?
ძვ.წ. მეორე –პირველ ათასწლეულში. ასურულ და ურაარტულ წყაროებში.
9) ვინ იყო ასურეთის მეფე ტიგლათფილესერ პირველის თანამედროვე მეფე დიაოხში(დაიაენში)
სიენი
10) როდის დაიშალა რომის იმპერია ორ ნაწილად(აღმ. და დას.)?
395 წელს
11) რომელ წელს მოხდა ბრძოლა ქალაქ არტაანთან ფარნავაზსა და ქუჯს შორის?
ძვ.წ. 300 წ.
12) როდის დაიშალა დასავლეთ რომის იმპერია?
476 წ. ოდოაკრის მიერ
13) რომელ წელს ილაშქრა პომპეუსმა ქართლში და ვინ იყო მაშინ ჩვენთან მეფე?
ძვ.წ. 65 წელს. არტაგ მეორე
14) რომელ წელს გაქრისტიანდა ქართლი და ვინ იყო პირველი კათალიკოსი?
326 წელს. იოვანე.
15) ნიკეის კრება რომელ წელს მოხდა?
325 წელს. აღსანიშნავია რომ მას ესწრებოდა ბიჭვინთის ეპისკოპოსი სტრატოფილე.
16) პირველად ვინ იქადაგა საქართველოში ქრისტიანობა?
ანდრია პირველწოდებული, სვიმონ კანანელი, მატათა.
17) დაახლოებით რომელ წელს შემოვიდა ნინო საქართველოში?
დაახლოებით 318 წ.
18) სასანიდური ირანის წლები
226–651 წწ.
19) რომელ საუკუნეში იყო მეფე ვახტანგ გორგასალი, რომელ ბრძოლა დაიჭრა და რომელ წელს მოხდა ეს ბრძოლა?
მეხუთე საუკუნე. სამგორის ველზე. 502 წელი.
20) როდის მოკლა ვახტანგ გორგასალმა ვარსქენ პიტიახში?
482 წელს.
21) რომელ წლებში მიმდინარეობა დიდი ომიანობა ეგრისში და რითი დასრულდა?
542–562. ქალაქ დარაში დადებული ზავით.
სომხეთი
2) რომელ საუკუნეებში მიმდინარეობდა ბერძნული კოლონიზაცია? საქართველოს ტერიტორიაზე დაარსებული პოლისები? ფაზისი, გიენოსი, დიოსკურია, პიტიუნტი.
ძვ.წ. VII-VI
3) რომში „მეფეთა ხანა“ როდის იყო და ვინ იყო უკანასკნელი მეფე?
ძვ.წ. 743–509. ტარკვინიუს ამაყი
4) აქემენიდური ირანის არსებობის წლები და ვინ გაანადგურა ეს იმპერია?
ძვ.წ.558–331. ალექსანდრე მაკედონელმა.
5) ალექსანდრე მაკედონელის წლები(დაბადება–გარდაცვალება)
ძვ.წ. 356–323 წწ.
6) როდის მოხდა გავგამელას ბრძოლა?
ძვ.წ. 331 წელს
7) დაყავით ქვის ხანა პერიოდებად.
პალეოლითი, მეზოლითი, ნეოლითი.
8) როდის დაარსდა დიაოხი და კოლხა და სად გხვდება მათზე ცნობები?
ძვ.წ. მეორე –პირველ ათასწლეულში. ასურულ და ურაარტულ წყაროებში.
9) ვინ იყო ასურეთის მეფე ტიგლათფილესერ პირველის თანამედროვე მეფე დიაოხში(დაიაენში)
სიენი
10) როდის დაიშალა რომის იმპერია ორ ნაწილად(აღმ. და დას.)?
395 წელს
11) რომელ წელს მოხდა ბრძოლა ქალაქ არტაანთან ფარნავაზსა და ქუჯს შორის?
ძვ.წ. 300 წ.
12) როდის დაიშალა დასავლეთ რომის იმპერია?
476 წ. ოდოაკრის მიერ
13) რომელ წელს ილაშქრა პომპეუსმა ქართლში და ვინ იყო მაშინ ჩვენთან მეფე?
ძვ.წ. 65 წელს. არტაგ მეორე
14) რომელ წელს გაქრისტიანდა ქართლი და ვინ იყო პირველი კათალიკოსი?
326 წელს. იოვანე.
15) ნიკეის კრება რომელ წელს მოხდა?
325 წელს. აღსანიშნავია რომ მას ესწრებოდა ბიჭვინთის ეპისკოპოსი სტრატოფილე.
16) პირველად ვინ იქადაგა საქართველოში ქრისტიანობა?
ანდრია პირველწოდებული, სვიმონ კანანელი, მატათა.
17) დაახლოებით რომელ წელს შემოვიდა ნინო საქართველოში?
დაახლოებით 318 წ.
18) სასანიდური ირანის წლები
226–651 წწ.
19) რომელ საუკუნეში იყო მეფე ვახტანგ გორგასალი, რომელ ბრძოლა დაიჭრა და რომელ წელს მოხდა ეს ბრძოლა?
მეხუთე საუკუნე. სამგორის ველზე. 502 წელი.
20) როდის მოკლა ვახტანგ გორგასალმა ვარსქენ პიტიახში?
482 წელს.
21) რომელ წლებში მიმდინარეობა დიდი ომიანობა ეგრისში და რითი დასრულდა?
542–562. ქალაქ დარაში დადებული ზავით.
22) რომელ წელს გაუქმდა მეფობა ქართლში და ვინ დაინიშნა მმართველად?
523 წელს. შაჰის მოხელე მარზპანი.
523 წელს. შაჰის მოხელე მარზპანი.
23) რომელ წლებში შემოესივნენ თბილისს ხაზარები და ჰერაკლე კეისარი?
პირველად 627 წელს, მეორე 628 წელს.
პირველად 627 წელს, მეორე 628 წელს.
24) არაბების პირველი შემოსვლა საქართველოში, რომელიც დაზვერვითი ხასიათის იყო?
642 წელს.
642 წელს.
25) ჰაბიბ იბნ მასლამას „დაცვის სიგელი“?
654(655) წელი
654(655) წელი
26) რას წარმოადგენდა ჯიზია და ხარაჯა?
ჯიზია– სულობრივი გადასახაზი. ხარაჯა– მიწის გადასახადი.
ჯიზია– სულობრივი გადასახაზი. ხარაჯა– მიწის გადასახადი.
27) ჯარაჰის შემოჭრა ?
726 წელს
726 წელს
28) მურვან ყრუს, ბუღა თურქის და აბულ კასიმის შემოსევების წლები.
მურვან ყრუ– 735–737, ბუღა თურქი 853, აბულ კასიმი 914.
მურვან ყრუ– 735–737, ბუღა თურქი 853, აბულ კასიმი 914.
29) მუჰამედის დაბადების და გარდაცვალების წლები
570– 632 წწ.
570– 632 წწ.
30) როდის მოხდა „ჰიჯრა“(მექადან მედინაში გადადინება)?
622–632
622–632
31) რომელი სამეფო–სამთავროები ჩამოყალიბდა მერვე–მეცხრე საუკუნეებში?
კახეთი, ჰერეთი, აფხაზეთი, ტაო–კლარჯეთი.
კახეთი, ჰერეთი, აფხაზეთი, ტაო–კლარჯეთი.
32) რა ერქვა არაბ მოხელეს, რომელიც თბილისში იჯდა?
ამირა.
ამირა.
33) ბაგრატ მესამის მეფობის წლები
975–1014
975–1014
34) გიორგი პირველი მეფობის წლები
1014–1027
1014–1027
35) როდის მოხდა შირიმინის ბრძოლა და ტრაპიზონის დაზავება?
შირიმინი 1021, ტრაპიზონის დაზავება – 1023.
შირიმინი 1021, ტრაპიზონის დაზავება – 1023.
36) ბაგრატ მეოთხის წლები.
1027–1072.
1027–1072.
37) რომელ წელს გამოჩნდნენ საქართველოში პირველდ თურქ–სელჩუკები?
1064 . ალფ–არსლანის მეთაურობით.
1064 . ალფ–არსლანის მეთაურობით.
38) როდის მოხდა „დიდი თურქობა“?
1080–იან წლებში.
1080–იან წლებში.
39) გიორგის მეორის წლები და რომელ წელს აგვეკიდა ხარკი?
1072–1089. ხარკი–1083.
1072–1089. ხარკი–1083.
40) დავით აღმაშენებელის წლები.
1089–1125 წწ.
1089–1125 წწ.
41) ერწუხის ბრძოლა– 1104წ.
42) დიდგორის ბრძოლა– 1121
43) თბილისის, დმანისის, ანისის და შირვანის შემოერთება– 1122, 1123, 1124.
44) ყივჩაღების ჩამოსახლება– 1118–1120 წ.
45) რუის–ურბნისის საეკლესიო კრება– 1103წ.
46) პირველი და მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობების წლები?
პირველი–1095–1099, მეოთხე 1202–1204
42) დიდგორის ბრძოლა– 1121
43) თბილისის, დმანისის, ანისის და შირვანის შემოერთება– 1122, 1123, 1124.
44) ყივჩაღების ჩამოსახლება– 1118–1120 წ.
45) რუის–ურბნისის საეკლესიო კრება– 1103წ.
46) პირველი და მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობების წლები?
პირველი–1095–1099, მეოთხე 1202–1204
47) რა მნიშვნელობა ჰქონდა ამ ორ ლაშქრობას ჩვენთვის?
პირველის დროს 1099 წელს მოვიხსენით ხარკი თურქებისგან, მეორეს დროს 1204 წელს თამარმა დაარსა ტრაპიზონის იმპერია.
პირველის დროს 1099 წელს მოვიხსენით ხარკი თურქებისგან, მეორეს დროს 1204 წელს თამარმა დაარსა ტრაპიზონის იმპერია.
48) გიორგი მესამის წლები
1156–1184
1156–1184
49) დემნა უფლისწულის აჯანყება
1177 წელს. გიორგიმ ჩაახშო.
1177 წელს. გიორგიმ ჩაახშო.
50) თამარი თანამოსაყდრედ რომელ წელს დაისვა?
1178 წელს.
1178 წელს.
51) თამარ მეფის მეფობის წლები
1184–1210(1207,1213)
1184–1210(1207,1213)
52) რა თანამდებობის პირი იყო ყუთლუ–არსლანი და რა ჯანდაბას მოითხოვდა?
მეჭუჭრთლეთუხუცესი, მოითხოვდა რომ მეფეს ისანში აეგო კარავი(სასახლე) და ამ ორგანოს უნდა ეცნობებინა მეფესთვის კანონები, რომელიც მეფეს სისრულეში უნდა მოეყვანა
მეჭუჭრთლეთუხუცესი, მოითხოვდა რომ მეფეს ისანში აეგო კარავი(სასახლე) და ამ ორგანოს უნდა ეცნობებინა მეფესთვის კანონები, რომელიც მეფეს სისრულეში უნდა მოეყვანა
53) ვინ იყო თამარის პირველი და მეორე ქმარი?
პირველი– გიორგი რუსი, მეორე– დავით სოსლანი
პირველი– გიორგი რუსი, მეორე– დავით სოსლანი
54) შამქორის ბრძოლა და ბასიანის ბრძოლა როდის მოხდა?
შამქორი– 1195, ბასიანი–1203.
შამქორი– 1195, ბასიანი–1203.
55) როდის გააერთინა ჩინგიზ ყაენმა მონღოლური ტომები?
1206 წელს.
1206 წელს.
56) როდის გამოჩნდნენ პირველად მონღოლები და რომელი მეფის დროს(ჩვენთან)?
1220–1221, ლაშა–გიორგის დროს.
1220–1221, ლაშა–გიორგის დროს.
57) რუსუდანის მეფობის წლები?
1223– 1245 წწ.
1223– 1245 წწ.
58) რომელ წელს მოხდა ბრძოლა გარნისთან და ვის წინააღმდეგ ვიბრძოდით?
1225 წელს, ხორეზმშაჰ ჯალალედინთან.
1225 წელს, ხორეზმშაჰ ჯალალედინთან.
59) ვინ იყო დავით ულუ და დავით ნარინი?
ულუ–ლაშასი, ნარინი–რუსუდანის.
ულუ–ლაშასი, ნარინი–რუსუდანის.
60) დემეტრე მეორის წლები
1270–1289 წ.
1270–1289 წ.
61) გიორგის ბრწყინვალის წლები
1314–1346
1314–1346
62) რომელ წელს დაამარცხა გიორგიმ მონღოლთა სარდალი ორხანი?
1335 წელს და ამით გადავიგდეთ მონღოლური უღელი.
1335 წელს და ამით გადავიგდეთ მონღოლური უღელი.
63) თემურ ლენგის ლაშქრობები
1386, 1387, 1393, 1394, 1399, 1400, 1402, 1403
1386, 1387, 1393, 1394, 1399, 1400, 1402, 1403
64) გიორგი მერვის წლები
1446–1466
1446–1466
65) ჩიხორის ბრძოლა– 1463
66) ფარავნის ბრძოლა– 1465
67) ალექსანდრე დიდის(ჩვენთან ოღონდ) წლები– 1412–1442
68) საქართველოს დაშლა სამეფო სამთავროებად– 1490წელს.
69) უზუნ ჰასანის ლაშქრობები– 1477წელს
70) ამასიის ზავი– 1555წ.
71) ქართლის ოთხჯერ დალაშქვრა შაჰ თამაზის მიერ– 1541–1554 წწ
72) გარისის ბრზოლა– 1556წ.
73) შაჰ აბასის 4ჯერ ლაშქრობების წელი– 1614–1617წ
74) მარტყოფის ბრძოლა– 1625 25 მარტი.
75) მარაბდა– 1625 წლის 1 ივლისი
76) როსტომ ხანის წლები– 1632–1658 წლები
77) ბახტრიონის აჯანყება– 1660 წ.
78) სტამბის დაარსება– 1709 წელს
79) ვახტანგ მეექვსე ჯანიშინად– 1703 წ
80) ოსმალობა თბილისსში –1723–1735
81) თეიმურაზის და ერეკლეს კურთხევა ქრისტიანული წესით – 1745 წლის 1 ოქტომბერი.
82) ყირბულახის ბრძოლა– 1751 წელს.(აზატ ხანის წინააღმდეგ)
83) ირანს შევიწყვიტეთ ხარკი – 1749 წელს
84) ასპინძა– 1770წ
85) ლეკების თავდასხმები– 1774–1760წლები
86) გეორგიევსკის ტრაქტატი 1783 წელს
87) კრწანისის მარცხი – 1795 წელს(აღა მაჰმად ხანი)
88) მეფობის გაუქმება ქართლ–კახეთში – 1801 წელს
89) შეთქმულება რუსეთის წინააღმდეგ– 1832 წელს
90) იმერეთის გაუქმება– 1810 წელი,
91) სამეგრელოს გაუქმება– 1857–1867წ
92) სვანეთის– 1859 წ
93) აფხაზეთის– 1864
94) რუსეთ–იაპონიის ომი – 1904–1905
95) ოსმალების გამოჩენა მსოფლიო არენაზე– მეცამეტე საუკუნე(და მერე 1926 წლამდე იარსება ამ იმპერიამ)
96) ბიზანტიის იმპერიის დაცემა – 1453 წელი
97) ამერიკის აღმოჩენა– 1492 წელს, კოლუმბი
98) მარტინ ლუთერის 95 თეზისი– 1517 წელი.(რეფორმაცია)
99) პირველი შტატის დაარსება ამერიკაში – 1607 წელს
100) შტატების ოფიციალური შექმნა– 1776 წელი
101) ბასტილიის აღება– 1789 წლის 14 ივლისი
102) ხრესილის ბრძოლა– 1757 წელი(სოლომონ მეორე)
103) ნაპოლეონის დროს ბრძოლა ბოროდინო– 1812 წელი
104) ლაიპციგი– 1812 წელი
105) ვატერლოო– 1815 წელი
106) პირველი მსოფლიო ომის წლები – 1914–1918
107) იპრის ბრძოლა –1915 წელი(როცა გამოყენებული იქნა გაზი)
108) ბურჟუაზიული რევოლუცია რუსეთში – 1917 წლის თებერვალში
109) ბოლშევიკური რევოლუცია– 1917 წლის 25 ოქტომბერი
110) საქართველოს დამოუკიდებლოს გამოცხადება–1918 წლის 26 მაისი
111) საქართველოს ოკუპაცია – 1921 წლის 25 თებერვალი
112) საბჭოთა კავშირის არსებობის წლები – 1922– 1991
113) ფაშიზმის ფუძემდებელი იტალიაში – მუსოლინი
114) ესპანეთის სამოქალაქო ომი– 1936– 1939(ფრანკო)
115) მეორე მსოფლიო ომი– 1939–1945( 1941–1945 სამამულო ომად ითვლება რუსეთი და გერმანია ეომებოდნენ ერთმანეთს)
116) ცივი ომი – 1945–1990
117) ბერლინის კედელი– 1961–1990
118) კორეის ომი– 1950–1953
119) სუეცის კრიზისი– 1956
120) ვიეტნამის ომი– 1964–1975
121) კარიბის კრიზისი– 1962
122) ავღანეთის ომი– 1979–1989
123) ნატოს შექმნა– 1949 წელი
124) გაერო– 1945 წელი
125) ვარშავის პაქტი– 1955 წელი
126) საბჭოთა კავშირის მიერ მოწყობილი რეპრესიები– 1922–1924, 1927, 1937, 1948, 1951
127) რომელ წლებში მოღვაწეობდნენ თერგდალეულები?სამოციანებში
128) რომელ წელს ჩატარდა საქართველოში არჩევნები და ვინ გაიმარჯვა? 1990 წელს, მრგვალი მაგიდა– თავისუფალი საქართველო
129) რომელ წელს მოიწვიეს შევარდნაძე რუსეთიდან? –1992 წელს. და 1995 პრეზიდენტი გახდა
130) საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ ვინ დაიწყო აჯანყებები პოლონეთში, საქართველოში, იუგოსლავიაში და რუმინეთში?ლეხ ვალენსა, კოსტავა და გამსახურდია, იმრე ნადი, ჩაუშესკუ
131) რომელ წელს იყო ქუჩუკ–კაინარჯის ზავი?– 1774 წელს, რუსეთსა და თურქეთს შორის
132) ბუქარესტის ზავი– 1812(იგივე რუსეთი და თურქეთი)
133) ყირიმის ომი– 1853–1856
134) ომარ ხანის შემოსევა– 1785 წ
135) ლევან მეორე დადიანი(ოდიში) წლები– 1611–1657
136) გურჯისტანის ვილაიეთის შექმნა– 1595წ
137) სტამბულის ზავი(ანუ ამასიის განმეორება)– 1590 წ
138) სან სტეფანოს დაზავება – 1878წ
139) რომელ წელს ხდება გერმანიაში პოპულარული ნაცისტური პარტია?– 1923 წ
140) რომელ წელს შეიჭრნენ არაბები საფრანგეთში და რა ქვია ბრძოლას, რომელშიც დამარცხდნენ– 732 წ, პუატიესთან ბრძოლა
141) ანიკეტის აჯანყება კოლხეთში– ძვ.წ. 69 წ
142) როდის დაიშალა კიევის რუსეთი წვრილ სამთავროებად – 1097
143) ვინ იყვნენ ჯებე და სუბუდაი?– მონღოლური სარდლები
144) საქართელოს პოლიტიკური პარტიები მეცხრამეტე საუკუნეში – ეროვნულ–დემოკრატები, სოციალ–დემოკრატები, სოციალ–ფედერალისტები
66) ფარავნის ბრძოლა– 1465
67) ალექსანდრე დიდის(ჩვენთან ოღონდ) წლები– 1412–1442
68) საქართველოს დაშლა სამეფო სამთავროებად– 1490წელს.
69) უზუნ ჰასანის ლაშქრობები– 1477წელს
70) ამასიის ზავი– 1555წ.
71) ქართლის ოთხჯერ დალაშქვრა შაჰ თამაზის მიერ– 1541–1554 წწ
72) გარისის ბრზოლა– 1556წ.
73) შაჰ აბასის 4ჯერ ლაშქრობების წელი– 1614–1617წ
74) მარტყოფის ბრძოლა– 1625 25 მარტი.
75) მარაბდა– 1625 წლის 1 ივლისი
76) როსტომ ხანის წლები– 1632–1658 წლები
77) ბახტრიონის აჯანყება– 1660 წ.
78) სტამბის დაარსება– 1709 წელს
79) ვახტანგ მეექვსე ჯანიშინად– 1703 წ
80) ოსმალობა თბილისსში –1723–1735
81) თეიმურაზის და ერეკლეს კურთხევა ქრისტიანული წესით – 1745 წლის 1 ოქტომბერი.
82) ყირბულახის ბრძოლა– 1751 წელს.(აზატ ხანის წინააღმდეგ)
83) ირანს შევიწყვიტეთ ხარკი – 1749 წელს
84) ასპინძა– 1770წ
85) ლეკების თავდასხმები– 1774–1760წლები
86) გეორგიევსკის ტრაქტატი 1783 წელს
87) კრწანისის მარცხი – 1795 წელს(აღა მაჰმად ხანი)
88) მეფობის გაუქმება ქართლ–კახეთში – 1801 წელს
89) შეთქმულება რუსეთის წინააღმდეგ– 1832 წელს
90) იმერეთის გაუქმება– 1810 წელი,
91) სამეგრელოს გაუქმება– 1857–1867წ
92) სვანეთის– 1859 წ
93) აფხაზეთის– 1864
94) რუსეთ–იაპონიის ომი – 1904–1905
95) ოსმალების გამოჩენა მსოფლიო არენაზე– მეცამეტე საუკუნე(და მერე 1926 წლამდე იარსება ამ იმპერიამ)
96) ბიზანტიის იმპერიის დაცემა – 1453 წელი
97) ამერიკის აღმოჩენა– 1492 წელს, კოლუმბი
98) მარტინ ლუთერის 95 თეზისი– 1517 წელი.(რეფორმაცია)
99) პირველი შტატის დაარსება ამერიკაში – 1607 წელს
100) შტატების ოფიციალური შექმნა– 1776 წელი
101) ბასტილიის აღება– 1789 წლის 14 ივლისი
102) ხრესილის ბრძოლა– 1757 წელი(სოლომონ მეორე)
103) ნაპოლეონის დროს ბრძოლა ბოროდინო– 1812 წელი
104) ლაიპციგი– 1812 წელი
105) ვატერლოო– 1815 წელი
106) პირველი მსოფლიო ომის წლები – 1914–1918
107) იპრის ბრძოლა –1915 წელი(როცა გამოყენებული იქნა გაზი)
108) ბურჟუაზიული რევოლუცია რუსეთში – 1917 წლის თებერვალში
109) ბოლშევიკური რევოლუცია– 1917 წლის 25 ოქტომბერი
110) საქართველოს დამოუკიდებლოს გამოცხადება–1918 წლის 26 მაისი
111) საქართველოს ოკუპაცია – 1921 წლის 25 თებერვალი
112) საბჭოთა კავშირის არსებობის წლები – 1922– 1991
113) ფაშიზმის ფუძემდებელი იტალიაში – მუსოლინი
114) ესპანეთის სამოქალაქო ომი– 1936– 1939(ფრანკო)
115) მეორე მსოფლიო ომი– 1939–1945( 1941–1945 სამამულო ომად ითვლება რუსეთი და გერმანია ეომებოდნენ ერთმანეთს)
116) ცივი ომი – 1945–1990
117) ბერლინის კედელი– 1961–1990
118) კორეის ომი– 1950–1953
119) სუეცის კრიზისი– 1956
120) ვიეტნამის ომი– 1964–1975
121) კარიბის კრიზისი– 1962
122) ავღანეთის ომი– 1979–1989
123) ნატოს შექმნა– 1949 წელი
124) გაერო– 1945 წელი
125) ვარშავის პაქტი– 1955 წელი
126) საბჭოთა კავშირის მიერ მოწყობილი რეპრესიები– 1922–1924, 1927, 1937, 1948, 1951
127) რომელ წლებში მოღვაწეობდნენ თერგდალეულები?სამოციანებში
128) რომელ წელს ჩატარდა საქართველოში არჩევნები და ვინ გაიმარჯვა? 1990 წელს, მრგვალი მაგიდა– თავისუფალი საქართველო
129) რომელ წელს მოიწვიეს შევარდნაძე რუსეთიდან? –1992 წელს. და 1995 პრეზიდენტი გახდა
130) საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ ვინ დაიწყო აჯანყებები პოლონეთში, საქართველოში, იუგოსლავიაში და რუმინეთში?ლეხ ვალენსა, კოსტავა და გამსახურდია, იმრე ნადი, ჩაუშესკუ
131) რომელ წელს იყო ქუჩუკ–კაინარჯის ზავი?– 1774 წელს, რუსეთსა და თურქეთს შორის
132) ბუქარესტის ზავი– 1812(იგივე რუსეთი და თურქეთი)
133) ყირიმის ომი– 1853–1856
134) ომარ ხანის შემოსევა– 1785 წ
135) ლევან მეორე დადიანი(ოდიში) წლები– 1611–1657
136) გურჯისტანის ვილაიეთის შექმნა– 1595წ
137) სტამბულის ზავი(ანუ ამასიის განმეორება)– 1590 წ
138) სან სტეფანოს დაზავება – 1878წ
139) რომელ წელს ხდება გერმანიაში პოპულარული ნაცისტური პარტია?– 1923 წ
140) რომელ წელს შეიჭრნენ არაბები საფრანგეთში და რა ქვია ბრძოლას, რომელშიც დამარცხდნენ– 732 წ, პუატიესთან ბრძოლა
141) ანიკეტის აჯანყება კოლხეთში– ძვ.წ. 69 წ
142) როდის დაიშალა კიევის რუსეთი წვრილ სამთავროებად – 1097
143) ვინ იყვნენ ჯებე და სუბუდაი?– მონღოლური სარდლები
144) საქართელოს პოლიტიკური პარტიები მეცხრამეტე საუკუნეში – ეროვნულ–დემოკრატები, სოციალ–დემოკრატები, სოციალ–ფედერალისტები
Wednesday, April 23, 2014
1. XX საუკუნის დასაწყისში აშშ-ში მიმდინარეობდა „მაიმუნის პროცესი“-ს სახელით ცნობილი სასამართლო, სადაც განიხილებოდა ჰქონდა თუ არა ახალგაზრდა ბუნებისმეტყველს სკოლაში დარვინის მოძღვრების სწავლების ნება.
2. უძველეს ნაშთად დღეს ზოგიერთი მეცნიერი მიიჩნევს 2001 წელს ჩადში, აფრიკაში აღმოჩენილ 7 მილიონი წლის წინანდელ „ჩადის საჰელანთროპუსს“, რომელსაც ზედმეტსახელი „ტუმაი“ მისცეს. მანა ჩამოართვა პირველობა მასზე 3-4 მილიონი წლით უფრო ახალგაზრდა ავსტრალოპითეკს, ზედმეტსახელად „ლიუსის„.
3. ადამიანის უძველესი სადგომები აფრიკის ფარგლებს გარეთ აღმოჩნდა საქართველოში, დმანისში ( დაახლ. 1,8 მილიონი წლის წინანდელი), აგრეთვე ესპანეთში, ინდოეთში, ჩინეთში, ინდონეზიაში.
4. ქვის ხანა იყოფა სამად – ძველი ქვის ხანა, პალეოლითი; შუა ქვის ხანა, მეზოლოითი და ახალი ქვის ხანა, ნეოლითი.
5. ძვ. წ. XVII საუკუნეში ეგვიპტე დაიპყრეს აზიიდან მოსულმა გაურკვეველი წარმომავლობის ტომებმა – ჰიქსოსებმა.
6. ძვ. წ. XIV საუკუნეში ეგვიპტეში მეფობდა ფარაონი- რეფორმატორი, ამენხოტეპ IV რომელსაც ზოგი მეცნიერი მსოფლიოს „პირველ პიროვნებად“ აღიარებს. ამენხოტეპ IV-მ სცადა რელიგიური რეფორმის გატარება, რის შედეგადაც ეგვიპტელთა ურიცხვ ღვთაებას ერთი ღმერთი – ატონი ჩაენაცვლა. ამ ღვთაების სახელზე ააგო ქალაქი.
7. რამსეს II-ის მიერ ქადეშის მახლობლად ძვ. წ. 1274 წელს გადახდილი ბრძოლა ხეთებთან ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ბრძოლაა ძველ სამყაროში.
8. ახ. წ. VII ს-ში, არაბების მიერ მისი დაპყრობის შემდეგ ძველი ეგვიპტე , როგორც კულტურული და პოლიტიკური ფენომენი საბოლოოდ წყვეტს არსებობას. ძველ ეგვიპტელთა პირდაპირ მემკვიდრეებად დღევანდელ ეგვიპტეში კოპტები არიან მიჩნეულნი.
9. ძვ. წ. 539 წელს ბაბილონმა დაკარგა დამოუკიდებლობა, რადგან ის სპარსელებმა დაიპყრეს.
10. ასურეთის იმპერიის დაპყრობები: არამ-დამასკო(ძვ.წ. 732), ისრაელი (ძვ. წ. 722), ეგვიპტე (დროებით, ძვ.წ. 671), ურარტუ(ძვ.წ. 714), დაიმორჩილეს სავაჭრო სახელმწიფოს, ფინიკიის ქალქები (ტიროსი, სიდონი, ბიბლოსი), დაანგრიეს ბაბილონი (ძვ.წ.689), თავის მოხარკედ აქციეს კვიპროსი (ძვ. წ. 709).
11. ასურეთის სამხედრო ექსპანსია გრძელდებოდა მანამ, სანამ ახალბაბილონურმა სამეფომ და მიდიამ, სკვითების დახმარებით, ბოლო არ მოუღეს ასურეთის იმპერიას მისი ორივე დედაქალაქის – აშურისა(ძვ.წ. 614) და ნინევიის(ძვ.წ. 612).
12. ასურეთის იმპერიის ერთ-ერთი „გამოგონება“ იყო ხალხის მასობრივი დეპორტაცია და იძულებითი ასიმილაცია. ასურულ წყაროებში მოთხრობილია ისრაელის ხალხის დეპორტაციის ამბავი( ძვ.წ. 722).
13. ხეთებმა მეფე მურსალის სარდლობით ძვ. წ. 1531 წ. ბაბილონს მიაღწიეს და ხამურაბის დინასტიას ბოლო მოუღეს.
14. ურარტუს ძლიერების ხანაში აშენდა დღევანდელი სომხეთის დედაქალაქი ერევანი.
15. ძვ.წ. 590 წელს ურარტუს სამეფო გაანადგურეს მიდიელებმა, მისი მოსახლეობა კი ჩრდილოეთით გადასახლდა და ქართველურ ტოემბს შეერია.
16. ძვ.წ. 558 წელს სპარსულ-აქემენურ სამეფოს სათავეში აქემენის შთამომავალი კიროს II დიდი (ძვ.წ. 558-530), რომელმაც 550 წელს დაამარცხა მიდიელები.
17. ძვ.წ. 539 წელს კიროს II-მ დაიპყრო ბაბილონი და იქ გადმოსახლებული ებრაელები დააბრუნა სამშობლოში.
18. კიროს II-ის მემკვიდრის, კამბისეს II-ის( ძვ. წ. 530-522) დროს სპარსელებმა დაიპყრეს ეგვიპტე
19. ძვ.წ. 490 წელს გაიამრთა მარათონის ბრძოლა.
20. ძვ.წ. 480 წელს გაიმართა სალამინის საზღვაო ბრძოლა
21. ძვ.წ. 479 წელს გაიმართა პლატეასა და მიკალის კონცხთან საზღვაო ბრძოლა
22. ძვ.წ. 334 წელს ბერძნულ-მაკედონიური არმია შეიჭრა აქემენიანთა სახელმწიფოს საზღვრებში და რამდენიმე წელიწადში აქამენიანთა იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა.
23. ძვ.წ. 814 წელს დღევანდელი ტუნისის ტერიტორიაზე დაარსდა ქალაქი კართაგენი, რომელსაც გადმოცემა ტვიროსის მეფის, პიგმალიონის სახელს უკავშირებს.24. ფინიკიელებს მიეკუთვნება გემთმშენებლობის ხელოვნების დახვეწა და მათი ერთ-ერთი გამოგონება ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის აღმოჩნდა – ანბანი.
3. ადამიანის უძველესი სადგომები აფრიკის ფარგლებს გარეთ აღმოჩნდა საქართველოში, დმანისში ( დაახლ. 1,8 მილიონი წლის წინანდელი), აგრეთვე ესპანეთში, ინდოეთში, ჩინეთში, ინდონეზიაში.
4. ქვის ხანა იყოფა სამად – ძველი ქვის ხანა, პალეოლითი; შუა ქვის ხანა, მეზოლოითი და ახალი ქვის ხანა, ნეოლითი.
5. ძვ. წ. XVII საუკუნეში ეგვიპტე დაიპყრეს აზიიდან მოსულმა გაურკვეველი წარმომავლობის ტომებმა – ჰიქსოსებმა.
6. ძვ. წ. XIV საუკუნეში ეგვიპტეში მეფობდა ფარაონი- რეფორმატორი, ამენხოტეპ IV რომელსაც ზოგი მეცნიერი მსოფლიოს „პირველ პიროვნებად“ აღიარებს. ამენხოტეპ IV-მ სცადა რელიგიური რეფორმის გატარება, რის შედეგადაც ეგვიპტელთა ურიცხვ ღვთაებას ერთი ღმერთი – ატონი ჩაენაცვლა. ამ ღვთაების სახელზე ააგო ქალაქი.
7. რამსეს II-ის მიერ ქადეშის მახლობლად ძვ. წ. 1274 წელს გადახდილი ბრძოლა ხეთებთან ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ბრძოლაა ძველ სამყაროში.
8. ახ. წ. VII ს-ში, არაბების მიერ მისი დაპყრობის შემდეგ ძველი ეგვიპტე , როგორც კულტურული და პოლიტიკური ფენომენი საბოლოოდ წყვეტს არსებობას. ძველ ეგვიპტელთა პირდაპირ მემკვიდრეებად დღევანდელ ეგვიპტეში კოპტები არიან მიჩნეულნი.
9. ძვ. წ. 539 წელს ბაბილონმა დაკარგა დამოუკიდებლობა, რადგან ის სპარსელებმა დაიპყრეს.
10. ასურეთის იმპერიის დაპყრობები: არამ-დამასკო(ძვ.წ. 732), ისრაელი (ძვ. წ. 722), ეგვიპტე (დროებით, ძვ.წ. 671), ურარტუ(ძვ.წ. 714), დაიმორჩილეს სავაჭრო სახელმწიფოს, ფინიკიის ქალქები (ტიროსი, სიდონი, ბიბლოსი), დაანგრიეს ბაბილონი (ძვ.წ.689), თავის მოხარკედ აქციეს კვიპროსი (ძვ. წ. 709).
11. ასურეთის სამხედრო ექსპანსია გრძელდებოდა მანამ, სანამ ახალბაბილონურმა სამეფომ და მიდიამ, სკვითების დახმარებით, ბოლო არ მოუღეს ასურეთის იმპერიას მისი ორივე დედაქალაქის – აშურისა(ძვ.წ. 614) და ნინევიის(ძვ.წ. 612).
12. ასურეთის იმპერიის ერთ-ერთი „გამოგონება“ იყო ხალხის მასობრივი დეპორტაცია და იძულებითი ასიმილაცია. ასურულ წყაროებში მოთხრობილია ისრაელის ხალხის დეპორტაციის ამბავი( ძვ.წ. 722).
13. ხეთებმა მეფე მურსალის სარდლობით ძვ. წ. 1531 წ. ბაბილონს მიაღწიეს და ხამურაბის დინასტიას ბოლო მოუღეს.
14. ურარტუს ძლიერების ხანაში აშენდა დღევანდელი სომხეთის დედაქალაქი ერევანი.
15. ძვ.წ. 590 წელს ურარტუს სამეფო გაანადგურეს მიდიელებმა, მისი მოსახლეობა კი ჩრდილოეთით გადასახლდა და ქართველურ ტოემბს შეერია.
16. ძვ.წ. 558 წელს სპარსულ-აქემენურ სამეფოს სათავეში აქემენის შთამომავალი კიროს II დიდი (ძვ.წ. 558-530), რომელმაც 550 წელს დაამარცხა მიდიელები.
17. ძვ.წ. 539 წელს კიროს II-მ დაიპყრო ბაბილონი და იქ გადმოსახლებული ებრაელები დააბრუნა სამშობლოში.
18. კიროს II-ის მემკვიდრის, კამბისეს II-ის( ძვ. წ. 530-522) დროს სპარსელებმა დაიპყრეს ეგვიპტე
19. ძვ.წ. 490 წელს გაიამრთა მარათონის ბრძოლა.
20. ძვ.წ. 480 წელს გაიმართა სალამინის საზღვაო ბრძოლა
21. ძვ.წ. 479 წელს გაიმართა პლატეასა და მიკალის კონცხთან საზღვაო ბრძოლა
22. ძვ.წ. 334 წელს ბერძნულ-მაკედონიური არმია შეიჭრა აქემენიანთა სახელმწიფოს საზღვრებში და რამდენიმე წელიწადში აქამენიანთა იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა.
23. ძვ.წ. 814 წელს დღევანდელი ტუნისის ტერიტორიაზე დაარსდა ქალაქი კართაგენი, რომელსაც გადმოცემა ტვიროსის მეფის, პიგმალიონის სახელს უკავშირებს.24. ფინიკიელებს მიეკუთვნება გემთმშენებლობის ხელოვნების დახვეწა და მათი ერთ-ერთი გამოგონება ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის აღმოჩნდა – ანბანი.
25. ძველ საბერძნეთში სხვადასხვა სახის მმართველობას ვხვდებით, მაგრამ ბერძენი ფილოსოფოსები არც ერთს ემხრობიან. პლატონი თავის „სახელმწიფოშ“ გვთავაზობს იმ მოდელს, სადაც სპეციალურად შერჩეული და აღზრდილი ფილოსოფოსები განაგებენ ქვეყანას, ხოლო თუკიდიდე ერთგვარად შერული მოდელისკენ იხრება, რომელიც გარკვეული სახეცვლილებით განხორციელდა რომში და დღევანდელ დემოკრატიულ ქვეყნებში.
26. სპარტა შეიქმნა მომხდური დორიელების მიერ პელოპონესის დიდი ნაწილის დაპყრობის შედეგად.
27. სპარტას სათავეში ორი მეფე ედგა, რომლებიც სარდლის, მოსამართლისა და ქურუმის ფუნქციებს ასრულებდნენ. უმნიშვნელოვანეს საკითხთა გადაწყვეტაში მონაწილეობდა უხუცესთა საბჭო – გერუსია და სახალხო კრება. მაგრამ რეალურად ხელისუფლება ხუთი არჩევითი ეფორისაგან შემდგარ კოლეგიას ჰქონდა.
28. დრაკონის კანონები ჩამოყალიბდა ძვ. წ. 624 წელს ათენში.
29. ძვ.წ. VII საუკუნეში ცხოვრობდა „შვიდი ბრძენი“ : კორინთოს ტირანი პერიანდროსი, ათენელი სოლონი, ქილონ სპარტელი, მილეტელი თალესი, ბრიას პრიენელი, პიტაკოს მიტილენელი, კლებულოს ლინდოსელი.
30. ძვ.წ. 509 წელს კლისთენეს მიერ გატარებულმა რეფორმებმა საბოლოოდ დაამკვიდრა დემოკრატია ათენში.
31. ბერძნული კოლონიზაცია შავი ზღვის სანაპიროს შეეხო, მათი ორიენტირი საქართველოსაც შეეხო. მათ დაარსეს : ფაზისი(ქ.ფოთი), გიენოსი(ქ. ოჩამჩირესთან), დიოსკურია(ქ. სოხუმთან), დიდი პიტიუნტი(ბიჭვინთა). ასევე სავაჭრო დასახლება უნდა არსებულიყო ქობულეთ-ფიჭვნარის რაიონში.
32. ძვ. წ. VI-II საუკუნეებში დასავლეთ საქართველოში მიმოქცევაში იყო ადგილობრივთა მიერ მოჭრილი ვერცხლის ფული, რომელსაც „კოლხურ თეთრს“ უწოდებენ.
33. ძვ. წ. VII-IV საუკუნეებში კოლხეთი სამეფო დაყოფილი იყო სკეპტუხიებად.
34. ძვ.წ. VI ს. მიწურულს დარიოს I-მა ბოსფორის სრუტეზე ხიდი ააგო და ევროპაში გადავიდა სკვითების დასალაშქრად.
35. სპარსელებთან ომის დროს, ათენის ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით, შეიქმნა „საზღვაო კავშირი“, რომლის ხაზინა კუნძულ დელოსზე მდებარეობდა, რომელშიც მრავალი ზღვისპირა პოლისი გაერთიანდა. მას ზოგჯერ „დელლოსის კავშირსაც“ უწოდებენ.
36. პელოპონესის ომი მიმდინარეობდა ძვ.წ. 431-404 წლებში.
37. პელოპონენის ომის პირველ ეტაპს სპარტის მეფის სახელის მიხედვით არქიდამოსის ომი ჰქვია. ეს ეტაპი ათ წელიწადს გაგრძელდა და დასრულდა ძვ.წ. 421 წელს ნიკეასის ზავით.
38. პელოპონესის ომში ყველაზე მსხვილი სახმელეთო ბრძოლა გაიმართა მანტინეასთან. ამ ბრძოლაში სპარტელებმა არგოსელების კოალიცია დაამარცხეს.
39. პელოპონესის ომში ათენი დამარცხდა. ხანგრძლივმა საბრძოლო ოპერაციებმა გამოფიტა ომში დაპირისპირებული ორივე მხარე.
26. სპარტა შეიქმნა მომხდური დორიელების მიერ პელოპონესის დიდი ნაწილის დაპყრობის შედეგად.
27. სპარტას სათავეში ორი მეფე ედგა, რომლებიც სარდლის, მოსამართლისა და ქურუმის ფუნქციებს ასრულებდნენ. უმნიშვნელოვანეს საკითხთა გადაწყვეტაში მონაწილეობდა უხუცესთა საბჭო – გერუსია და სახალხო კრება. მაგრამ რეალურად ხელისუფლება ხუთი არჩევითი ეფორისაგან შემდგარ კოლეგიას ჰქონდა.
28. დრაკონის კანონები ჩამოყალიბდა ძვ. წ. 624 წელს ათენში.
29. ძვ.წ. VII საუკუნეში ცხოვრობდა „შვიდი ბრძენი“ : კორინთოს ტირანი პერიანდროსი, ათენელი სოლონი, ქილონ სპარტელი, მილეტელი თალესი, ბრიას პრიენელი, პიტაკოს მიტილენელი, კლებულოს ლინდოსელი.
30. ძვ.წ. 509 წელს კლისთენეს მიერ გატარებულმა რეფორმებმა საბოლოოდ დაამკვიდრა დემოკრატია ათენში.
31. ბერძნული კოლონიზაცია შავი ზღვის სანაპიროს შეეხო, მათი ორიენტირი საქართველოსაც შეეხო. მათ დაარსეს : ფაზისი(ქ.ფოთი), გიენოსი(ქ. ოჩამჩირესთან), დიოსკურია(ქ. სოხუმთან), დიდი პიტიუნტი(ბიჭვინთა). ასევე სავაჭრო დასახლება უნდა არსებულიყო ქობულეთ-ფიჭვნარის რაიონში.
32. ძვ. წ. VI-II საუკუნეებში დასავლეთ საქართველოში მიმოქცევაში იყო ადგილობრივთა მიერ მოჭრილი ვერცხლის ფული, რომელსაც „კოლხურ თეთრს“ უწოდებენ.
33. ძვ. წ. VII-IV საუკუნეებში კოლხეთი სამეფო დაყოფილი იყო სკეპტუხიებად.
34. ძვ.წ. VI ს. მიწურულს დარიოს I-მა ბოსფორის სრუტეზე ხიდი ააგო და ევროპაში გადავიდა სკვითების დასალაშქრად.
35. სპარსელებთან ომის დროს, ათენის ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით, შეიქმნა „საზღვაო კავშირი“, რომლის ხაზინა კუნძულ დელოსზე მდებარეობდა, რომელშიც მრავალი ზღვისპირა პოლისი გაერთიანდა. მას ზოგჯერ „დელლოსის კავშირსაც“ უწოდებენ.
36. პელოპონესის ომი მიმდინარეობდა ძვ.წ. 431-404 წლებში.
37. პელოპონენის ომის პირველ ეტაპს სპარტის მეფის სახელის მიხედვით არქიდამოსის ომი ჰქვია. ეს ეტაპი ათ წელიწადს გაგრძელდა და დასრულდა ძვ.წ. 421 წელს ნიკეასის ზავით.
38. პელოპონესის ომში ყველაზე მსხვილი სახმელეთო ბრძოლა გაიმართა მანტინეასთან. ამ ბრძოლაში სპარტელებმა არგოსელების კოალიცია დაამარცხეს.
39. პელოპონესის ომში ათენი დამარცხდა. ხანგრძლივმა საბრძოლო ოპერაციებმა გამოფიტა ომში დაპირისპირებული ორივე მხარე.
კონსპექტები ისტორიაში მომზადებულია ისტორიის მე-11 კლასის სახელმძღვანელოს მიხედვით. წიგნის ავტორები: ნინო კიღურაძე, გიორგი სანიკიძე, ლევან გორდეზიანი, ლალი ფირცხალავა, რევაზ გაჩეჩილაძე, ნოდარ ასათიანი.
1. ოსმალეთის ცხენოსან არმიას სიფაჰიებს უწოდებდნენ.
2. 1475 წელს ყირიმის ხანმა ოსმალეთს მორჩილება აღუთქვა.
3. 1514 წელს სულთანმა სელიმ I-მა ჩალდირანის ბრძოლაში მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვა სეფიანთა ირანის ახლადშექმნილ სახელმწიფოზე.
4. 1517 წელს ოსმალებმა ეგვიპტე შემოიერთეს
5. სულეიმან I-ს (1520-1566) ევროპელები ბრწყინვალეს უწოდებდნენ, ხოლო თურქები კანონმდებელს.
6. 1526 წელს ოსმალებმა მოჰაჩის ბრძოლაში დაამარცხეს უნგრელები. ამის შემდეგ საუკუნეზე მეტხანს, უნგრეთი და ასევე ცენტრალური ევროპის რამდენიმე რეგიონი ოსმალეთის სამფლობელოებში მოექცა.
7. 1529 წელს ოსმალებმა ვენაზეც მიიტანეს იერიში, მაგრამ ცივმა ზამთარმა მათ ხელი შეუშალა ქალაქის აღებაში.
8. 1555 წელს ოსმალთა ქიშპი ირანთან ამისიის ზავით დროებით დასრულდა. ამ ზავით ორმა იმპერიამ სამხრეთ კავკასია, მათ შორის, საქართველო, ორად გაიყვეს. 9. 1535 წელს საფრანგეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო „მშვიდობის, მეგობრობის და ვაჭრობის“ ხელშეკრულება. საფრანგეთს ამიერიდან მუდმივი წარმომადგენელი ჰყავდა კონსტანტინოპოლში და კონსული – ალექსანდრიაში.
10. 1571 წელს ლეპანტოს (საბერძნეთის ნაპირებთან) საზღვაო ბრძოლაში ევროპელებმა პირველი მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვეს ოსმალებზე. ამ ბრძოლაში მონაწილეობდა დიდი ესპანელი მწერალი სერვანტესი.
11. 1683 წელს ოსმალებმა კიდევ ერთხელ მიიტანეს იერიში ვენაზე, მაგრამ ევროპელებმა, პოლონეთის მეფე იან სობეისკის მეთაურობით, მოახერხეს მათი უკუგდება.
12. ევროპულმა სახელმწიფოებმა შექმნეს ე.წ. „საღვთო ლიგა“ ოსმალეთის წინააღმდეგ. დაიწყო „დიდი თურქული ომი“, რომელიც ოსმალეთისთვის არასახარბიელოდ წარიმართა. 1699 წლის კარლოვაცის ზავით ოსმალეთმა დათმო უნგრეთი და სხვა ევროპული ტერიტორიების ნაწილი.
13. პირველმა სეფიანმა შაჰმა ისმაილ I-მა (1501-1524) შეძლო ირანის გაერთიანება. ახალი სახელმწიფოს დედაქალაქი გახდა თავრიზი.
14. შაჰ თამაზ I მეფობდა – 1524-1576 წლებში.
15. 1538 წლისათვის შაჰ თამაზმა მოახერხა შირვანშაჰების სახელმწიფოს (დღევანდელი აზერბაიჯანის ნაწილი) განადგურება.
16. 1578 წელს ოსმალები შეიჭრნენ ირანში და პოზიციები გაიმყარეს სამხრეთ კავკასიაში.
17. შაჰ აბას I – 1587-1629 წწ.
18. ირანული არმიის რეფორმირებისათვის შაჰ აბასმა მოიწვია ინგლისელი ძმები ენტონი და რობერტ შერლები. მათთან ერთად დიდი როლი ითამაშა ქართული წარმოშობის ალავერდი ხან უნდილაძემ.
19. ომი სმალეთთან 1603 წელს განახლდა. ხანმოკლე შესვენებებით ამ ომმა 30 წელზე მეტხანს გასტანა და საბოლოო „საუკუნო“ ზავი დაიდო მხოლოდ შაჰ აბასის სიკვდილის შემდეგ, 1639 წელს.
20. შაჰ აბასმა 1603 წელს მოახერხა პორტუგალიელების განდევნა სპარსეთის ყურის კუნძულ ბაჰრეინიდან და 1622 წელს კუნძულ ჰორმუზიდან.
21. შაჰ აბასმა ირანის სატახტო ქალაქი ჩრდილოეთში მდებარე თავრიზიდან ირანის ცენტრალურ ნაწილში – ისფაჰანში გადაიტანა. მას „ქვეყნიერების სახეს“ უწოდებდნენ.
22. შაჰ აბას II – 1642-1666 წწ.
23. რუსული მატიანის მიხედვით, სლავურ ტომებს ქვეყნის სამართავად ვიკინგები მოუწვევიათ სამი ძმის – რიურიკის, სინეუსისა და ტრუვერის მეთაურობით. სწორედ რიურიკი ჩაუდგა სათავეში კიევის რუსეთს და საფუძველი ჩაუყარა რიურიკოვიჩების დინასტიას.
24. კიევის რუსეთი თავისი ძლიერების მწვერვალს აღწევს ვლადიმირ დიდის (980-1015) და იაროსლავ ბრძენის (1019-1054) დროს.
25. 988 წელს კიევის რუსეთში გამოცხადდა ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად.
26. 1237-1241 წლებში მონღოლებმა დაიპყრეს რუსული სამთავროები.
27. ნოვგოროდის მთავარმა ალექსანდრე ნეველმა მიაღწია მონღოლებთან შეთანხმებას და მათი მხარდაჭერით მოახერხა 1240 წელს მდ. ნევასთან შვედების დამარცხება.
28. ალექსანდრე ნეველმა 1242 წელს ჩუდის ტბაზე ბრძოლაში ტევტონთა ორდენის რაინდები დაამარცხა და ამ ბრძოლას „ყინულზე ხოცვა-ჟლეტა“ ეწოდა.
29. 1380 წელს კულიკოვოს ბრძოლაში, დიმიტრი დონელის სარდლობით რუსებმა დაამარცხეს მონღოლები.
30. 1382 წელს მონღოლებმა კვლავ დაიმორჩილეს რუსები.
31. ივანე III-ის ზეობისას რუსეთი მონღოლთა ბატონობისგან გათავისუფლდა. 1480 წელს მდ. უგრასთან პირისპირ მდგარი რუსული და მონღოლური ჯარები უბრძოლველად დაშორდნენ ერთმანეთს. ამ დაპირისპირებამ „უგრაზე დგომის“ სახელი მიიღო.
32. რუსეთის ცენტრალიზაციის პროცესი დასრულდა ივანე IV მრისხანეს (1547-1584) მეფობის პერიოდში. მან პირველად მიიღო „სრულიად რუსეთის მეფის“ ტიტული.
33. 1552 და 1556 წლებში ივანე IV-მ მოახდინა ყაზანისა და ასტრახანის სახანოების ანექსირება და ვოლგისპირეთი რუსეთს შემოუერთა.
34. ბალტიის ზღვაზე გასასვლელის მოპოვების მიზნით ივანე IV-მ წამოიწყო ხანგრძლივი, 24-წლიანი ომი შვედეთის, პოლონეთისა და ლიტვის კოალიციის წინააღმდეგ, რომელიც ლივონიის ომის სახელწოდებითაა ცნობილი და რომელიც რუსეთისათვის უშედეგოდ დამთავრდა.
35. ივანე მრისხანეს გარდაცვალებიდან სულ მალე დასრულდა რიურიკოვიჩების დინასტიის მეფობის ხანა. მას მოჰყვა არეულობები ქვეყანაში, ცნობილი ე.წ. „შფოთის დროის“ სახელით, სანამ 1613 წელს, რომანოვების ახალი სამეფო დინასტიის წარმომადგენელმა არ დაიკავა ტახტი.
36. რეჩ პოსპოლიტა ეწოდებოდა პოლონეთის სამეფოსა და ლიტვის დიდი საჰერცოგოს გაერთიანებულ სახელმწიფოს, რომელიც 1569 წელს შეიქმნა პოლონეთსა და ლიტვას შორის დადებული ლიუბლინის უნიის ხელშეკრულებით.
37. რეჩ პოსპოლიტას მართავდა არჩეული მონარქი და საერთო სეიმი. სატახტო ქალაქს კი წარმოადგენდა პოლონური ქალაქი კრაკოვი, XVII საუკუნის ბოლოს კი დედაქალაქი ვარშავა გახდა.
38. XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში ევროპულმა სახელმწიფოებმა და რუსეთმა სამჯერ დაიყვეს რეჩ პოსპოლიტა – 1772, 1793 და 1795 წლებში.
39. 1795 წელს გადადგა რეჩ პოსპოლიტას მეფე სტანისლავ ავგუსტი და ამით დასრულდა ამ სახელმწიფოს არსებობა.
40. პეტრე I მეფობდა – 1682-1725 წწ.
41. პეტრე I-მა 1700-1721 წლებში შვედების წინააღმდეგ აწარმოა დიდი ომი – „ჩრდილოეთის ომი“.
42. 1703 წელს რუსები დაეუფლნენ ციხესიმაგრე ნიენშანცს მდინარე ნევას შესართავთან. სწორედ აქ შეუდგა ის სანკტ-პეტერბურგის მშენებლობას.
43. 1709 წელს რუსულმა ჯარებმა უმნიშვნელოვანესი გამარჯვება მოიპოვეს შვედეთის არმიაზე პოლტავის ბრძოლაში
44. 1714 წელს რუსულმა ფლოტმა მოახერხა შვედების დამარცხება განგუტის ბრძოლაში.
45. 1721 წლის 22 ოქტომბერს(ახალი სტილით 2 ნოემბერს) პეტრე I-მა მიიღო „სამშობლოს მამის, სრულიად რუსეთის იმპერატორის, პეტრე დიდის„ ტიტული.
46. 1713 წელს რუსეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო ადრიანოპოლის ხელშეკრულება, რითაც რუსეთმა დათმო შავ ზღვაზე გასასვლელი.
47. 1722 წელს პეტრე I-მა დაიწყო კასპიის(სპარსეთის ლაშქრობა).
48. XV საუკუნის ბოლოს კახეთის მეფეებმა სამეფო საერისთავოებზე უფრო მცირე ადმინისტრაციულ ერთეულებად – სამოურავოებად დაყვეს. კახეთის სამეფო ოთხ სადროშოდ, სამხედრო-ტერიტორიულ ერთეულად დაიყო, რომელსაც ეპისკოპპოსი მართავდა.
49. კახეთი განსაკუთრებით გაძლიერდა ალექსანდრე II-ის (1574-1605) მეფობის დროს.
50. ლუარსაბ I მეფობდა – 1527-1556 წწ.
51. სიმონ I მეფობდა – 1556-1600 წწ.
52. 1545 წელს იმერეთის მეფე ბაგრატი(1510-1565) და ქართლის მეფის გაერთიანებული ჯარი დამარცხდა ოსმალებთან სოხოისტასთან ბრძოლაში ერზურუმის პროვინციაში. ეს მარცხი იქცა სამცხე-საათაბაგოს საქართველოდან საბოლოოდ ჩამოცილების მომასწავებლად.
53. თეიმურაზ მეფის დედა ქეთევან დედოფალი როგორც ქართულმა მართმადიდებლურმა, ისე კათოლიკურმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა.
54. თეიმურაზ მეფე 1663 წელს ირანში, ასტრაბადში გარდაიცვალა.
55. 1625 წლის 25 მარტს მარტყოფის ველზე ქართველებმა გიორგი სააკაძის დახმარებით დაამარცხეს ყიზილბალშთა ლაშქარი და სრულიად განდევნეს ქართლ-კახეთიდან ირანული ჯარები.
56. 1625 წელს მარაბდის ბრძოლაში ყიზილბაშებმა დაამარცხეს ქართველები, მაგრამ ვერ შეძლეს სრული კონტროლის დამყარება.
57. 1626 წელს ბაზალეთის ტბასთან ერთმანეთს თეიმურაზ მეფე და გიორგი სააკაძე დაუპირისპირდნენ. თეიმურაზ მეფემ გაიმარჯვა.
58. 1629 წელს გიორგი სააკაძე ოსმალო სულთნის კარის ინტრიგებს შეეწირა.
59. 1632 წლიდან სპარსეთსა და ქართლს შორის ურთიერთობის ახალი ფორმა დამყარდა. ამ დროიდან დაწყებული საუკუნეზე მეტი ხნის მანძილზე ქართლი იმართებოდა მუსლიმი ბაგრატიონების მიერ. ისინი ატარებდნენ „ვალის“ ტიტულს. მათგან პირველი იყო როსტომი(1633-1658), იგივე ხოსრო მირზა.
60. ვახტანგ V, იგივე შაჰნავაზი მეფობდა – 1658-1675 წწ.
61. 1659 წელს კახეთში დაიწყო დიდი ბახტრიონის აჯანყება. მას მეთაურობდა შალვა და ელიზმარ ქსნის ერისთავები და ბიძინა ჩოლოყაშვილი. ისინი ყიზილბაშებმა სიკვდილით დასაჯეს.
62. სამცხე-საათაბაგოს ოსმალეთის ბატონობის პერიოდში ჩილდირის საფაშო ეწოდა.
63. სეფიანთა ირანში ყულიებად გამუსლიმებული ქართველი სამხედრო ჭაბუკები იწოდებოდნენ.
64. 1588 წელს შაჰ აბას I-მა შექმნა პირადი დაცვა, რომელიც შედგებოდა 12 ათასი ქართველი მეომრისაგან. საერთო ჯამში ქართველთა კავალერიის რიცხვი სპარსეთის არმიაში 8 ათასიდან 40 ათასამდე აღწევდა.
65. რომში 1629 წელს დაიბეჭდა პირველი ქართული წიგნი ქართულ-იტალიური ლექსიკონი, შედგენილი სტეფანო პაოლინის და ნიკიფორე ირბახის მიერ.
66. 1711 წელს სპარსეთის შაჰის ხელდასმით ქართლის მეფე ვახტანგ VI გახდა, ისლამზე მოქცევაზე უარის გამო ის საკმაო ხნის მანძილზე იმყოფებოდა მძველად ისფაჰანში.
67. 1714 წელს სულხან-საბა ლუი XIV-მ მიიღო ვერსალში.
68. 1722 წელს ავღანელებმა სეფიანთა სატახტო ქალაქი ისფაჰანი აიღეს. ათიოდე წელიწადში კი სეფიანთა დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა.
69. „მყრელობა“ ეწოდებოდა ვახტანგ VI-ის მიერ გატარებულ რეფორმას, რომელიც ომიანობის შედეგად საკუთარი მიწებიდან გახიზნული გლეხების დაბრუნებას ისახავდა მიზნად.
70. 1737 წელს ვახტანგ VI გარდაიცვალა ასტრახანი.
71. 1709 წელს ვახტანგ VI-მ თბილისში დაარსა სტამბა ანთიმოზ ივერიელის დახმარებით. 1712 წელს გამოიცა „ვეფხისტყაოსანი“.
72. 1724 წ. რუსეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო ე.წ. „განაწილების ხელშეკრულება“, რომლითაც მათ კავკასია დაიყვეს.
73. 1741 წელს ყიზილბაშებმა აღმოსავლეთ საქართველოში აღწერა ჩაატარეს და თითოეულ მამაკაცს ათი წლიდან გადასახადი დააკისრეს.
74. 1748 წელს ქართლ-კახეთმა უკანასკნელად გადაუხადა ხარკი ირანის შაჰს, გაუგზავნა მას ასი ქართველი მეომარი და რამდენიმე ქალი.
75. 1761 წელს თეიმურაზ II რუსეთში გაემართა დახმარების სათხოვნელად და იქვე გარდაიცვალა 1762 წელს. ის დაკრძალულია ვახტანგ VI-ის გვერდით.
76. 1774 წელს ერეკლე II-მ შექმნა ე.წ. „მორიგე“ ლაშქარი.
77. 1762 წელს ერეკლე II-ს ქერიმ ხანმა დიდძალი საჩუქრებით დატვირთული ელჩების პირით სთხოვა აზატ ხანის მასთან გაგზავნა, რომელიც ირანის ტახტზე აცხადებდა პრეტენზიას. ერეკლე დათანხმდა.
78. 1770 წელს ერეკლე II-მ ასპინძის ბრძოლაში დაამარცხა თურქები.
79. 1757 წელს ქართველებმა იმერეთის მეფე სოლომონ I-ის ხელმძღვანელობით მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვეს ხრესილის ბრძოლაში ოსმალეთის წინააღმდეგ.
80. 1774 წელს ქუჩუკ-კაინარჯის ზავით, რუსეთი აღიარებდა ოსმალეთის სუვერენობას დასავლეთ საქართველოზე, მაგრამ ქვეყანა თავისუფლდებოდა ხარკისგან.
81. XVIII საუკუნის მიწურულს ირანში ხანგრძლივი შინაომები დასრულდა და აღა მოჰამად (მაჰმად) ხანმა გაიმარჯვა. მან დაუდო ახალ, ყაჯართა დინასტიას.
82. 1790 წელს სოლომონ ლიონიძის წყალობით დამყარდა სამხედრო-პოლიტიკური კავშირი ერეკლე II-ს, სოლომონ II-ს, გრიგოლ დადიანსა და სიმონ გურიელს შორის.
83. სოლომონ II მეფობდა 1789-1810 წწ.
84. 1795 წელს კრწანისის ბრძოლაში ქართველები დამარცხდნენ ირანელებთან ბრძოლაში. ამის შემდეგ აღა მაჰმად ხანმა თბილის დაარბია.
85. 1798 წლის 11 იანვარს ერეკლე II გარდაიცვალა. ტახტზე ავიდა მისი ვაჟი გიორგი XII, ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფე.
86. 1587 წელს რუსეთის ელჩებთან კახეთის მეფე ალექსანდრემ ხელი მოაწერა „ფიცის წიგნს“, რომლითაც რუსეთი კახეთის სამეფოს მფარველობას კისრულობდა. ხელშეკრულება 1589 წელს დაადასტურა რუსეთის ხელმწიფემ „წყალობის სიგელით“.
87. 1639 წელს თეიმურაზ მეფემ ხელი მოაწერა „ფიცის წიგნს“, რომელიც ფაქტობრივად იმეორებდა ალექსამდრე მეფის დროს ხელმოწერილ ანალოგიური სახელის ხელშეკრულებას.
88. 1699 წელს არჩილ მეფე რუსეთში გადასახლდა და მოსკოვის მახლობლად ვსესვიატსკოეში საკუთარ მამულში გარდაიცვალა.
89. 1783 წელს გეორგიევსკში ხელი მოეწერა „გეორგიევსკის ტრაქტატის“ სახელით ცნობილ ხელშეკრუელბას.
90. 1800 წლის მიწურულს ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფის გიორგი XII-ის სიცოცხლის უკანასკნელ დღეებში საბოლოოდ დაირღვა გეორგიევსკის ტრაქტატი და მალე ქართლ-კახეთი რუსეთის იმპერიის შემადგენელ ნაწილად გამოცხადდა.
2. 1475 წელს ყირიმის ხანმა ოსმალეთს მორჩილება აღუთქვა.
3. 1514 წელს სულთანმა სელიმ I-მა ჩალდირანის ბრძოლაში მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვა სეფიანთა ირანის ახლადშექმნილ სახელმწიფოზე.
4. 1517 წელს ოსმალებმა ეგვიპტე შემოიერთეს
5. სულეიმან I-ს (1520-1566) ევროპელები ბრწყინვალეს უწოდებდნენ, ხოლო თურქები კანონმდებელს.
6. 1526 წელს ოსმალებმა მოჰაჩის ბრძოლაში დაამარცხეს უნგრელები. ამის შემდეგ საუკუნეზე მეტხანს, უნგრეთი და ასევე ცენტრალური ევროპის რამდენიმე რეგიონი ოსმალეთის სამფლობელოებში მოექცა.
7. 1529 წელს ოსმალებმა ვენაზეც მიიტანეს იერიში, მაგრამ ცივმა ზამთარმა მათ ხელი შეუშალა ქალაქის აღებაში.
8. 1555 წელს ოსმალთა ქიშპი ირანთან ამისიის ზავით დროებით დასრულდა. ამ ზავით ორმა იმპერიამ სამხრეთ კავკასია, მათ შორის, საქართველო, ორად გაიყვეს. 9. 1535 წელს საფრანგეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო „მშვიდობის, მეგობრობის და ვაჭრობის“ ხელშეკრულება. საფრანგეთს ამიერიდან მუდმივი წარმომადგენელი ჰყავდა კონსტანტინოპოლში და კონსული – ალექსანდრიაში.
10. 1571 წელს ლეპანტოს (საბერძნეთის ნაპირებთან) საზღვაო ბრძოლაში ევროპელებმა პირველი მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვეს ოსმალებზე. ამ ბრძოლაში მონაწილეობდა დიდი ესპანელი მწერალი სერვანტესი.
11. 1683 წელს ოსმალებმა კიდევ ერთხელ მიიტანეს იერიში ვენაზე, მაგრამ ევროპელებმა, პოლონეთის მეფე იან სობეისკის მეთაურობით, მოახერხეს მათი უკუგდება.
12. ევროპულმა სახელმწიფოებმა შექმნეს ე.წ. „საღვთო ლიგა“ ოსმალეთის წინააღმდეგ. დაიწყო „დიდი თურქული ომი“, რომელიც ოსმალეთისთვის არასახარბიელოდ წარიმართა. 1699 წლის კარლოვაცის ზავით ოსმალეთმა დათმო უნგრეთი და სხვა ევროპული ტერიტორიების ნაწილი.
13. პირველმა სეფიანმა შაჰმა ისმაილ I-მა (1501-1524) შეძლო ირანის გაერთიანება. ახალი სახელმწიფოს დედაქალაქი გახდა თავრიზი.
14. შაჰ თამაზ I მეფობდა – 1524-1576 წლებში.
15. 1538 წლისათვის შაჰ თამაზმა მოახერხა შირვანშაჰების სახელმწიფოს (დღევანდელი აზერბაიჯანის ნაწილი) განადგურება.
16. 1578 წელს ოსმალები შეიჭრნენ ირანში და პოზიციები გაიმყარეს სამხრეთ კავკასიაში.
17. შაჰ აბას I – 1587-1629 წწ.
18. ირანული არმიის რეფორმირებისათვის შაჰ აბასმა მოიწვია ინგლისელი ძმები ენტონი და რობერტ შერლები. მათთან ერთად დიდი როლი ითამაშა ქართული წარმოშობის ალავერდი ხან უნდილაძემ.
19. ომი სმალეთთან 1603 წელს განახლდა. ხანმოკლე შესვენებებით ამ ომმა 30 წელზე მეტხანს გასტანა და საბოლოო „საუკუნო“ ზავი დაიდო მხოლოდ შაჰ აბასის სიკვდილის შემდეგ, 1639 წელს.
20. შაჰ აბასმა 1603 წელს მოახერხა პორტუგალიელების განდევნა სპარსეთის ყურის კუნძულ ბაჰრეინიდან და 1622 წელს კუნძულ ჰორმუზიდან.
21. შაჰ აბასმა ირანის სატახტო ქალაქი ჩრდილოეთში მდებარე თავრიზიდან ირანის ცენტრალურ ნაწილში – ისფაჰანში გადაიტანა. მას „ქვეყნიერების სახეს“ უწოდებდნენ.
22. შაჰ აბას II – 1642-1666 წწ.
23. რუსული მატიანის მიხედვით, სლავურ ტომებს ქვეყნის სამართავად ვიკინგები მოუწვევიათ სამი ძმის – რიურიკის, სინეუსისა და ტრუვერის მეთაურობით. სწორედ რიურიკი ჩაუდგა სათავეში კიევის რუსეთს და საფუძველი ჩაუყარა რიურიკოვიჩების დინასტიას.
24. კიევის რუსეთი თავისი ძლიერების მწვერვალს აღწევს ვლადიმირ დიდის (980-1015) და იაროსლავ ბრძენის (1019-1054) დროს.
25. 988 წელს კიევის რუსეთში გამოცხადდა ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად.
26. 1237-1241 წლებში მონღოლებმა დაიპყრეს რუსული სამთავროები.
27. ნოვგოროდის მთავარმა ალექსანდრე ნეველმა მიაღწია მონღოლებთან შეთანხმებას და მათი მხარდაჭერით მოახერხა 1240 წელს მდ. ნევასთან შვედების დამარცხება.
28. ალექსანდრე ნეველმა 1242 წელს ჩუდის ტბაზე ბრძოლაში ტევტონთა ორდენის რაინდები დაამარცხა და ამ ბრძოლას „ყინულზე ხოცვა-ჟლეტა“ ეწოდა.
29. 1380 წელს კულიკოვოს ბრძოლაში, დიმიტრი დონელის სარდლობით რუსებმა დაამარცხეს მონღოლები.
30. 1382 წელს მონღოლებმა კვლავ დაიმორჩილეს რუსები.
31. ივანე III-ის ზეობისას რუსეთი მონღოლთა ბატონობისგან გათავისუფლდა. 1480 წელს მდ. უგრასთან პირისპირ მდგარი რუსული და მონღოლური ჯარები უბრძოლველად დაშორდნენ ერთმანეთს. ამ დაპირისპირებამ „უგრაზე დგომის“ სახელი მიიღო.
32. რუსეთის ცენტრალიზაციის პროცესი დასრულდა ივანე IV მრისხანეს (1547-1584) მეფობის პერიოდში. მან პირველად მიიღო „სრულიად რუსეთის მეფის“ ტიტული.
33. 1552 და 1556 წლებში ივანე IV-მ მოახდინა ყაზანისა და ასტრახანის სახანოების ანექსირება და ვოლგისპირეთი რუსეთს შემოუერთა.
34. ბალტიის ზღვაზე გასასვლელის მოპოვების მიზნით ივანე IV-მ წამოიწყო ხანგრძლივი, 24-წლიანი ომი შვედეთის, პოლონეთისა და ლიტვის კოალიციის წინააღმდეგ, რომელიც ლივონიის ომის სახელწოდებითაა ცნობილი და რომელიც რუსეთისათვის უშედეგოდ დამთავრდა.
35. ივანე მრისხანეს გარდაცვალებიდან სულ მალე დასრულდა რიურიკოვიჩების დინასტიის მეფობის ხანა. მას მოჰყვა არეულობები ქვეყანაში, ცნობილი ე.წ. „შფოთის დროის“ სახელით, სანამ 1613 წელს, რომანოვების ახალი სამეფო დინასტიის წარმომადგენელმა არ დაიკავა ტახტი.
36. რეჩ პოსპოლიტა ეწოდებოდა პოლონეთის სამეფოსა და ლიტვის დიდი საჰერცოგოს გაერთიანებულ სახელმწიფოს, რომელიც 1569 წელს შეიქმნა პოლონეთსა და ლიტვას შორის დადებული ლიუბლინის უნიის ხელშეკრულებით.
37. რეჩ პოსპოლიტას მართავდა არჩეული მონარქი და საერთო სეიმი. სატახტო ქალაქს კი წარმოადგენდა პოლონური ქალაქი კრაკოვი, XVII საუკუნის ბოლოს კი დედაქალაქი ვარშავა გახდა.
38. XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში ევროპულმა სახელმწიფოებმა და რუსეთმა სამჯერ დაიყვეს რეჩ პოსპოლიტა – 1772, 1793 და 1795 წლებში.
39. 1795 წელს გადადგა რეჩ პოსპოლიტას მეფე სტანისლავ ავგუსტი და ამით დასრულდა ამ სახელმწიფოს არსებობა.
40. პეტრე I მეფობდა – 1682-1725 წწ.
41. პეტრე I-მა 1700-1721 წლებში შვედების წინააღმდეგ აწარმოა დიდი ომი – „ჩრდილოეთის ომი“.
42. 1703 წელს რუსები დაეუფლნენ ციხესიმაგრე ნიენშანცს მდინარე ნევას შესართავთან. სწორედ აქ შეუდგა ის სანკტ-პეტერბურგის მშენებლობას.
43. 1709 წელს რუსულმა ჯარებმა უმნიშვნელოვანესი გამარჯვება მოიპოვეს შვედეთის არმიაზე პოლტავის ბრძოლაში
44. 1714 წელს რუსულმა ფლოტმა მოახერხა შვედების დამარცხება განგუტის ბრძოლაში.
45. 1721 წლის 22 ოქტომბერს(ახალი სტილით 2 ნოემბერს) პეტრე I-მა მიიღო „სამშობლოს მამის, სრულიად რუსეთის იმპერატორის, პეტრე დიდის„ ტიტული.
46. 1713 წელს რუსეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო ადრიანოპოლის ხელშეკრულება, რითაც რუსეთმა დათმო შავ ზღვაზე გასასვლელი.
47. 1722 წელს პეტრე I-მა დაიწყო კასპიის(სპარსეთის ლაშქრობა).
48. XV საუკუნის ბოლოს კახეთის მეფეებმა სამეფო საერისთავოებზე უფრო მცირე ადმინისტრაციულ ერთეულებად – სამოურავოებად დაყვეს. კახეთის სამეფო ოთხ სადროშოდ, სამხედრო-ტერიტორიულ ერთეულად დაიყო, რომელსაც ეპისკოპპოსი მართავდა.
49. კახეთი განსაკუთრებით გაძლიერდა ალექსანდრე II-ის (1574-1605) მეფობის დროს.
50. ლუარსაბ I მეფობდა – 1527-1556 წწ.
51. სიმონ I მეფობდა – 1556-1600 წწ.
52. 1545 წელს იმერეთის მეფე ბაგრატი(1510-1565) და ქართლის მეფის გაერთიანებული ჯარი დამარცხდა ოსმალებთან სოხოისტასთან ბრძოლაში ერზურუმის პროვინციაში. ეს მარცხი იქცა სამცხე-საათაბაგოს საქართველოდან საბოლოოდ ჩამოცილების მომასწავებლად.
53. თეიმურაზ მეფის დედა ქეთევან დედოფალი როგორც ქართულმა მართმადიდებლურმა, ისე კათოლიკურმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა.
54. თეიმურაზ მეფე 1663 წელს ირანში, ასტრაბადში გარდაიცვალა.
55. 1625 წლის 25 მარტს მარტყოფის ველზე ქართველებმა გიორგი სააკაძის დახმარებით დაამარცხეს ყიზილბალშთა ლაშქარი და სრულიად განდევნეს ქართლ-კახეთიდან ირანული ჯარები.
56. 1625 წელს მარაბდის ბრძოლაში ყიზილბაშებმა დაამარცხეს ქართველები, მაგრამ ვერ შეძლეს სრული კონტროლის დამყარება.
57. 1626 წელს ბაზალეთის ტბასთან ერთმანეთს თეიმურაზ მეფე და გიორგი სააკაძე დაუპირისპირდნენ. თეიმურაზ მეფემ გაიმარჯვა.
58. 1629 წელს გიორგი სააკაძე ოსმალო სულთნის კარის ინტრიგებს შეეწირა.
59. 1632 წლიდან სპარსეთსა და ქართლს შორის ურთიერთობის ახალი ფორმა დამყარდა. ამ დროიდან დაწყებული საუკუნეზე მეტი ხნის მანძილზე ქართლი იმართებოდა მუსლიმი ბაგრატიონების მიერ. ისინი ატარებდნენ „ვალის“ ტიტულს. მათგან პირველი იყო როსტომი(1633-1658), იგივე ხოსრო მირზა.
60. ვახტანგ V, იგივე შაჰნავაზი მეფობდა – 1658-1675 წწ.
61. 1659 წელს კახეთში დაიწყო დიდი ბახტრიონის აჯანყება. მას მეთაურობდა შალვა და ელიზმარ ქსნის ერისთავები და ბიძინა ჩოლოყაშვილი. ისინი ყიზილბაშებმა სიკვდილით დასაჯეს.
62. სამცხე-საათაბაგოს ოსმალეთის ბატონობის პერიოდში ჩილდირის საფაშო ეწოდა.
63. სეფიანთა ირანში ყულიებად გამუსლიმებული ქართველი სამხედრო ჭაბუკები იწოდებოდნენ.
64. 1588 წელს შაჰ აბას I-მა შექმნა პირადი დაცვა, რომელიც შედგებოდა 12 ათასი ქართველი მეომრისაგან. საერთო ჯამში ქართველთა კავალერიის რიცხვი სპარსეთის არმიაში 8 ათასიდან 40 ათასამდე აღწევდა.
65. რომში 1629 წელს დაიბეჭდა პირველი ქართული წიგნი ქართულ-იტალიური ლექსიკონი, შედგენილი სტეფანო პაოლინის და ნიკიფორე ირბახის მიერ.
66. 1711 წელს სპარსეთის შაჰის ხელდასმით ქართლის მეფე ვახტანგ VI გახდა, ისლამზე მოქცევაზე უარის გამო ის საკმაო ხნის მანძილზე იმყოფებოდა მძველად ისფაჰანში.
67. 1714 წელს სულხან-საბა ლუი XIV-მ მიიღო ვერსალში.
68. 1722 წელს ავღანელებმა სეფიანთა სატახტო ქალაქი ისფაჰანი აიღეს. ათიოდე წელიწადში კი სეფიანთა დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა.
69. „მყრელობა“ ეწოდებოდა ვახტანგ VI-ის მიერ გატარებულ რეფორმას, რომელიც ომიანობის შედეგად საკუთარი მიწებიდან გახიზნული გლეხების დაბრუნებას ისახავდა მიზნად.
70. 1737 წელს ვახტანგ VI გარდაიცვალა ასტრახანი.
71. 1709 წელს ვახტანგ VI-მ თბილისში დაარსა სტამბა ანთიმოზ ივერიელის დახმარებით. 1712 წელს გამოიცა „ვეფხისტყაოსანი“.
72. 1724 წ. რუსეთსა და ოსმალეთს შორის დაიდო ე.წ. „განაწილების ხელშეკრულება“, რომლითაც მათ კავკასია დაიყვეს.
73. 1741 წელს ყიზილბაშებმა აღმოსავლეთ საქართველოში აღწერა ჩაატარეს და თითოეულ მამაკაცს ათი წლიდან გადასახადი დააკისრეს.
74. 1748 წელს ქართლ-კახეთმა უკანასკნელად გადაუხადა ხარკი ირანის შაჰს, გაუგზავნა მას ასი ქართველი მეომარი და რამდენიმე ქალი.
75. 1761 წელს თეიმურაზ II რუსეთში გაემართა დახმარების სათხოვნელად და იქვე გარდაიცვალა 1762 წელს. ის დაკრძალულია ვახტანგ VI-ის გვერდით.
76. 1774 წელს ერეკლე II-მ შექმნა ე.წ. „მორიგე“ ლაშქარი.
77. 1762 წელს ერეკლე II-ს ქერიმ ხანმა დიდძალი საჩუქრებით დატვირთული ელჩების პირით სთხოვა აზატ ხანის მასთან გაგზავნა, რომელიც ირანის ტახტზე აცხადებდა პრეტენზიას. ერეკლე დათანხმდა.
78. 1770 წელს ერეკლე II-მ ასპინძის ბრძოლაში დაამარცხა თურქები.
79. 1757 წელს ქართველებმა იმერეთის მეფე სოლომონ I-ის ხელმძღვანელობით მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვეს ხრესილის ბრძოლაში ოსმალეთის წინააღმდეგ.
80. 1774 წელს ქუჩუკ-კაინარჯის ზავით, რუსეთი აღიარებდა ოსმალეთის სუვერენობას დასავლეთ საქართველოზე, მაგრამ ქვეყანა თავისუფლდებოდა ხარკისგან.
81. XVIII საუკუნის მიწურულს ირანში ხანგრძლივი შინაომები დასრულდა და აღა მოჰამად (მაჰმად) ხანმა გაიმარჯვა. მან დაუდო ახალ, ყაჯართა დინასტიას.
82. 1790 წელს სოლომონ ლიონიძის წყალობით დამყარდა სამხედრო-პოლიტიკური კავშირი ერეკლე II-ს, სოლომონ II-ს, გრიგოლ დადიანსა და სიმონ გურიელს შორის.
83. სოლომონ II მეფობდა 1789-1810 წწ.
84. 1795 წელს კრწანისის ბრძოლაში ქართველები დამარცხდნენ ირანელებთან ბრძოლაში. ამის შემდეგ აღა მაჰმად ხანმა თბილის დაარბია.
85. 1798 წლის 11 იანვარს ერეკლე II გარდაიცვალა. ტახტზე ავიდა მისი ვაჟი გიორგი XII, ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფე.
86. 1587 წელს რუსეთის ელჩებთან კახეთის მეფე ალექსანდრემ ხელი მოაწერა „ფიცის წიგნს“, რომლითაც რუსეთი კახეთის სამეფოს მფარველობას კისრულობდა. ხელშეკრულება 1589 წელს დაადასტურა რუსეთის ხელმწიფემ „წყალობის სიგელით“.
87. 1639 წელს თეიმურაზ მეფემ ხელი მოაწერა „ფიცის წიგნს“, რომელიც ფაქტობრივად იმეორებდა ალექსამდრე მეფის დროს ხელმოწერილ ანალოგიური სახელის ხელშეკრულებას.
88. 1699 წელს არჩილ მეფე რუსეთში გადასახლდა და მოსკოვის მახლობლად ვსესვიატსკოეში საკუთარ მამულში გარდაიცვალა.
89. 1783 წელს გეორგიევსკში ხელი მოეწერა „გეორგიევსკის ტრაქტატის“ სახელით ცნობილ ხელშეკრუელბას.
90. 1800 წლის მიწურულს ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფის გიორგი XII-ის სიცოცხლის უკანასკნელ დღეებში საბოლოოდ დაირღვა გეორგიევსკის ტრაქტატი და მალე ქართლ-კახეთი რუსეთის იმპერიის შემადგენელ ნაწილად გამოცხადდა.
კონსპექტები ისტორიაში მომზადებულია ისტორიის მე-11 კლასის სახელმძღვანელოს მიხედვით. წიგნის ავტორები: ნინო კიღურაძე, გიორგი სანიკიძე, ლევან გორდეზიანი, ლალი ფირცხალავა, რევაზ გაჩეჩილაძე, ნოდარ ასათიანი. . I მსოფლიო ომის რეალური მიზეზი კოლონიების ფლობისათვის ძლიერი სახელმწიფოების მეტოქეობა და მსოფლიო ჰეგემონობისათვის ბრძოლაში სხვისი „წინგაშვების“ შიში იყო.
2. გერმანიამ 1898 წელს დაიწყო სამხედრო-საზღვაო ფლოტის მშენებლობა.
3. 1904 წელს დიდმა ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა გააფორმეს სამხედრო ხელშეკრულება, რომელსაც „ანტანტა“ ეწოდა( ქართულად გულითად შეთანხმებას ნიშნავს). საფრანგეთი უკვე 1893 წლიდან იყო ანტიგერმანულ სამხედრო კავშირში რუსეთთან.
4. 1907 წელს რუსეთმა და ბრიტანეთმა „ანგლო-რუსულ ანტანტის“ ხელშეკრულებით, გავლენის ზონებად გაიყვეს სპარსეთი და შუაში „ნეიტრალური ზონა“ დატოვეს, ავღანეთი ბუფერულ ზონად გამოაცხადეს, ხოლო ტიბეტზე უფლება ჩინეთს გადასცეს.
5. ავსტრია-უნგრეთის, ოსმალეთის, ბულგარეთის, იტალიის ალიანსს გერმანიასთან „ცენტრალური სახელმწიფოები“ ეწოდა.
6. 1914 წლის 28 ივნისს ტერორისტული ორგანიზაცია „შავი ხელის“ წევრმა, ბოსნიელმა გავრილო პრინციპმა სარაევოში ვიზიტად მყოფი ავსტრია-უნგრეთის ტახტის მემკვიდრე ფრანც ფერდინანდი და მისი მეუღლე დახოცა. პრინცის მკვლელობა პირველი მსოფლიო ომის დაწყების საბაბი გახდა.
7. რეკომენდაცია: გაეცანით მე-12 კლასის ისტორიის სახელმძღვანელოს 99-ე გვერდზე მოცემული ცხრილს – „I მსოფლიო ომის გამოცხადების ქრონიკა“. ავტორები: ნინო კიღურაძე, რევაზ გაჩეჩილაძე, გიორგი სანიკიძე.
3. 1904 წელს დიდმა ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა გააფორმეს სამხედრო ხელშეკრულება, რომელსაც „ანტანტა“ ეწოდა( ქართულად გულითად შეთანხმებას ნიშნავს). საფრანგეთი უკვე 1893 წლიდან იყო ანტიგერმანულ სამხედრო კავშირში რუსეთთან.
4. 1907 წელს რუსეთმა და ბრიტანეთმა „ანგლო-რუსულ ანტანტის“ ხელშეკრულებით, გავლენის ზონებად გაიყვეს სპარსეთი და შუაში „ნეიტრალური ზონა“ დატოვეს, ავღანეთი ბუფერულ ზონად გამოაცხადეს, ხოლო ტიბეტზე უფლება ჩინეთს გადასცეს.
5. ავსტრია-უნგრეთის, ოსმალეთის, ბულგარეთის, იტალიის ალიანსს გერმანიასთან „ცენტრალური სახელმწიფოები“ ეწოდა.
6. 1914 წლის 28 ივნისს ტერორისტული ორგანიზაცია „შავი ხელის“ წევრმა, ბოსნიელმა გავრილო პრინციპმა სარაევოში ვიზიტად მყოფი ავსტრია-უნგრეთის ტახტის მემკვიდრე ფრანც ფერდინანდი და მისი მეუღლე დახოცა. პრინცის მკვლელობა პირველი მსოფლიო ომის დაწყების საბაბი გახდა.
7. რეკომენდაცია: გაეცანით მე-12 კლასის ისტორიის სახელმძღვანელოს 99-ე გვერდზე მოცემული ცხრილს – „I მსოფლიო ომის გამოცხადების ქრონიკა“. ავტორები: ნინო კიღურაძე, რევაზ გაჩეჩილაძე, გიორგი სანიკიძე.
საომარი მოქმედებები I მსოფლიო ომის პერიოდში
8. პირველი მსოფლიო ომის დასაწყისში გერმანიის ჯარებმა შეძლეს ბელგიის გავლით საფრანგეთის ტერიტორიაზე შეჭრა. გერმანიის არმიის ეს წინსვლა ფრანგულ-ბრიტანულმა ძალებმა მდინარე მარნასთან, პარიზის მახლობლად, 1914 წლის შემოდგომაზე შეაჩერეს. იმავე წლის აგვისტოში რუსეთის ორი არმია შეიჭრა გერმანიაში, მაგრამ უკვე აგვისტოს ბოლოს მისი ერთი არმია გერმანელებმა მთილიანად გაანადგურეს, მეორე კი განდევნეს.
9. 1914 წლის 2 ნოემბერს რუსეთმა ოსმალეთს გამოუცხადა ომი, მას შემდეგ რაც ოსმალეთის ფლოტმა სამხედრო პროვოკაცია მოაწყო და დაბომბა შავი ზღვის რუსული ნავსადგურები.
10. 1915-16 წლებში რუსულმა ჯარებმა დაიპყრო ოსმალეთის მრავალი მნიშვნელოვანი ქალაქი. 1917 წელს რუსეთის გენშტაბი ამზადებდა შეტევას სტამბოლზე, მაგრამ ეს გეგმა ჩაშალა პეტროგრადში მომხდარმა რევოლუციებმა.
11. 1915 წლის თებერვალში ინგლისურმა საზღვაო ესკადრამ წარუმატებლად სცადა დარდანელის სრუტეში სამხრეთიდან შეჭრა. ამის შემდეგ დარდანელის სრუტის დასავლეთით მდებარე გალიპოლის ნახევარკუნძულზე ანტანტის ჯარების დიდი დესანტი გადასხდა დარდანელის სრუტის გახსნის იმედით. მაგრამ ოსმალთა ჯარებმა გერმანელი გენერალის ლიმან ფონ სანდერსის მეთაურობით ანტანტის ჯარები დაამარცხეს.
12. ახლო აღმოსავლეთის ფრონტებზე დიდი ბრიტანეთი ისევ გააქტიურდა 1916 წელს. იმ წელს მან აუჯანყა არაბები ოსმალეთს, 1917 წელს აიღო ბაღდადი და იერუსალიმი, 1918 წელს კი – დამასკო და ბეირუთი.
13. I მსოფლიო ომის დროს გამოიყენეს ტანკები, ავიაცია, წყალქვეშა ნავები და ქიმიური იარაღი(ქიმიურ იარაღს იპრიტი ეწოდა, რადგან ის ბელგიის ქალაქ იპრთან ბრძოლის დროს გამოიყენეს პირველად.).
14. 1915 წლის 7 მაისს გერმანულმა გემებმა ჩაძირეს ამერიკიდან ინგლისში მიმავალი ბრიტანული სამგზავრო გემი „ლუზიტანია“. დაიღუპა 1200-მდე სამოქალაქო პირი.
15. „ციმერმანის დეპეშა“ ისტორიაში შევიდა იმის გამო, რომ ამ დეპეშით გერმანია ცდილობდა მექსიკის ჩართვას აშშ-ს წინააღმდეგ ომში. ეს ამერიკულმა დაზვერვამ გამოაშკარავა.
16. დიდი ბრიტანეთისა და გერმანიის ფლოტების უდიდესი საზღვაო ბრძოლა გაიმართა სკაგერაკის სრუტეში იუტლანდის ნახევარკუნძულთან 1916 წლის 31 მაისს-1 ივნისს. სადაც გერმანული ფლოტი დამარცხდა მცირე დანაკარგით ბრიტანულ დანაკარგთან შედარებით.
17. 1916 წელს ვერდენის ბრძოლაში ორივე მხრიდან დაიღუპა ნახევარი მილიონიდან ერთ მილიონამდე ადამიანი. ამბრძოლას „ვერდენის ხორცსაკეპი“ ეწოდა.
18. 1917 წლის 15 დეკემბრის დაზავებით , რუსეთი მსოფლიო ომს საბოლოოდ გამოეთიშა. 1918 წლის 3 მარტს ბრესტ-ლიტოვსკში დაიდო სეპარატული საზავო ხელშეკრულება გერმანიასა და საბჭოთა რუსეთს შორის.
19. 1917 წლის 5 აპრილიდან ცენტრალური სახელმწიფოების წინააღმდეგ ომში ამერიკის შეერთებული შტატები ჩაება.
20. 1918 წლის 11 ნოემბერს 11 საათზე ცეცხლი შეწყდა. ომი დამთავრდა. ზავი დაიდო პარიზის ახლოს, კოპიენის ტყეში საფრანგეთის მარშალ ფოშის საშტაბო მატარებლის ვაგონში.
9. 1914 წლის 2 ნოემბერს რუსეთმა ოსმალეთს გამოუცხადა ომი, მას შემდეგ რაც ოსმალეთის ფლოტმა სამხედრო პროვოკაცია მოაწყო და დაბომბა შავი ზღვის რუსული ნავსადგურები.
10. 1915-16 წლებში რუსულმა ჯარებმა დაიპყრო ოსმალეთის მრავალი მნიშვნელოვანი ქალაქი. 1917 წელს რუსეთის გენშტაბი ამზადებდა შეტევას სტამბოლზე, მაგრამ ეს გეგმა ჩაშალა პეტროგრადში მომხდარმა რევოლუციებმა.
11. 1915 წლის თებერვალში ინგლისურმა საზღვაო ესკადრამ წარუმატებლად სცადა დარდანელის სრუტეში სამხრეთიდან შეჭრა. ამის შემდეგ დარდანელის სრუტის დასავლეთით მდებარე გალიპოლის ნახევარკუნძულზე ანტანტის ჯარების დიდი დესანტი გადასხდა დარდანელის სრუტის გახსნის იმედით. მაგრამ ოსმალთა ჯარებმა გერმანელი გენერალის ლიმან ფონ სანდერსის მეთაურობით ანტანტის ჯარები დაამარცხეს.
12. ახლო აღმოსავლეთის ფრონტებზე დიდი ბრიტანეთი ისევ გააქტიურდა 1916 წელს. იმ წელს მან აუჯანყა არაბები ოსმალეთს, 1917 წელს აიღო ბაღდადი და იერუსალიმი, 1918 წელს კი – დამასკო და ბეირუთი.
13. I მსოფლიო ომის დროს გამოიყენეს ტანკები, ავიაცია, წყალქვეშა ნავები და ქიმიური იარაღი(ქიმიურ იარაღს იპრიტი ეწოდა, რადგან ის ბელგიის ქალაქ იპრთან ბრძოლის დროს გამოიყენეს პირველად.).
14. 1915 წლის 7 მაისს გერმანულმა გემებმა ჩაძირეს ამერიკიდან ინგლისში მიმავალი ბრიტანული სამგზავრო გემი „ლუზიტანია“. დაიღუპა 1200-მდე სამოქალაქო პირი.
15. „ციმერმანის დეპეშა“ ისტორიაში შევიდა იმის გამო, რომ ამ დეპეშით გერმანია ცდილობდა მექსიკის ჩართვას აშშ-ს წინააღმდეგ ომში. ეს ამერიკულმა დაზვერვამ გამოაშკარავა.
16. დიდი ბრიტანეთისა და გერმანიის ფლოტების უდიდესი საზღვაო ბრძოლა გაიმართა სკაგერაკის სრუტეში იუტლანდის ნახევარკუნძულთან 1916 წლის 31 მაისს-1 ივნისს. სადაც გერმანული ფლოტი დამარცხდა მცირე დანაკარგით ბრიტანულ დანაკარგთან შედარებით.
17. 1916 წელს ვერდენის ბრძოლაში ორივე მხრიდან დაიღუპა ნახევარი მილიონიდან ერთ მილიონამდე ადამიანი. ამბრძოლას „ვერდენის ხორცსაკეპი“ ეწოდა.
18. 1917 წლის 15 დეკემბრის დაზავებით , რუსეთი მსოფლიო ომს საბოლოოდ გამოეთიშა. 1918 წლის 3 მარტს ბრესტ-ლიტოვსკში დაიდო სეპარატული საზავო ხელშეკრულება გერმანიასა და საბჭოთა რუსეთს შორის.
19. 1917 წლის 5 აპრილიდან ცენტრალური სახელმწიფოების წინააღმდეგ ომში ამერიკის შეერთებული შტატები ჩაება.
20. 1918 წლის 11 ნოემბერს 11 საათზე ცეცხლი შეწყდა. ომი დამთავრდა. ზავი დაიდო პარიზის ახლოს, კოპიენის ტყეში საფრანგეთის მარშალ ფოშის საშტაბო მატარებლის ვაგონში.
რეოვოლუციები რუსეთში
21. 1917 წლის 3 მარტს(ახ. სტილით 16 მარტს) რუსეთის მეფე ნიკოლოზ II გადადგა.
22. 1917 წლის 1 სექტემბერს რუსეთი რესპუბლიკად გამოცხადდა.
23. 1917 წლის 6-7 ნოემბერს ღამით(ძველი სტილით 24-25 ოქტომბერს – ამიტომაც ეწოდა შემდგომ ამ მოვლენებს ოქტომბრის რევოლუცია) დაიწყო ბოლშევიკთა ამბოხი. იმავე თვეში ჩატარდა დამფუძნებელი კრების არჩევნები, სადაც ბოლშევიკები დამარცხდნენ და ყველაზე მეტი ადგილი სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიამ მიიღო.
24. 1917 წლის ნოემბერში პეტრდოგრადის მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭომ აიღო საკანონმდებლო ორგანოს ფუნქცია და შექმნა სახალხო კომისართა საბჭო. საბჭოს თავმჯდომარე გახდა ვლადიმერ ლენინი.
25. 1918 წლის 6 იანვარს(ახ. სტილით 19 იანვარს) ბოლშევიკებმა სამხედრო ძალით დაშალეს დამფუძნებელი კრება. მალე ბოლშევიკთა პარტიამ სახელი შეიცვალა და მას რუსეთის კომუნისტური პარტია ეწოდა.
22. 1917 წლის 1 სექტემბერს რუსეთი რესპუბლიკად გამოცხადდა.
23. 1917 წლის 6-7 ნოემბერს ღამით(ძველი სტილით 24-25 ოქტომბერს – ამიტომაც ეწოდა შემდგომ ამ მოვლენებს ოქტომბრის რევოლუცია) დაიწყო ბოლშევიკთა ამბოხი. იმავე თვეში ჩატარდა დამფუძნებელი კრების არჩევნები, სადაც ბოლშევიკები დამარცხდნენ და ყველაზე მეტი ადგილი სოციალისტ-რევოლუციონერთა პარტიამ მიიღო.
24. 1917 წლის ნოემბერში პეტრდოგრადის მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭომ აიღო საკანონმდებლო ორგანოს ფუნქცია და შექმნა სახალხო კომისართა საბჭო. საბჭოს თავმჯდომარე გახდა ვლადიმერ ლენინი.
25. 1918 წლის 6 იანვარს(ახ. სტილით 19 იანვარს) ბოლშევიკებმა სამხედრო ძალით დაშალეს დამფუძნებელი კრება. მალე ბოლშევიკთა პარტიამ სახელი შეიცვალა და მას რუსეთის კომუნისტური პარტია ეწოდა.
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა
26. რუსეთში მომხდარი რევოლუციების შემდეგ სამხრეთ კავკასიიდან გავიდნენ რუსული სამხედრო ნაწილები. 1917 წლის 19-24 ნოემბერს გაიმართა საქართველოს ეროვნული ყრილობა და 22 ნოემბერს მან აირჩია საკანონმდებლო ორგანო – ეროვნული საბჭო.
27. 1918 წლის 10 თებერვლიდან 22 აპრილამდე სამხრეთ კავკასიას ნომინალურად მართავდა ამიერკავკასიის სეიმი (პარლამენტი), რომელშიც შევიდნენ1 1917 წლის ბოლოს რუსეთის დამფუძნებელ კრებაში სამხრეთ კავკასიიდან არჩეული დეპუტატები.
28. 1918 წლის 22 აპრილს თბილისში გამოცხადდა დამოუკიდებელი სახელმწიფოს – ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკის შექმნა. ფედერაციიდან პირველი გამოვიდა საქართველო, რომელმაც დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1918 წლის 26 მაისს, ასევე თბილისში 28 მაისს დამოუკიდებლობა გამოაცხადა აზერბაიჯანმა და სომხეთმა.
29. თბილისში 1918 წლის დასაწყისში გაიხსნა პირველი ქართული უნივერსიტეტი.
30. 1919 წლის იანვარში საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი, რომლითაც ყოფილ თავად-აზნაურობას ჩამოერთვა მიწის ნაწილი და დაურიგდა გლეხობას.
31. 1919 წლის თებერვალში ქვეყანაში ჩატარდა დამფუძნებელი კრების არჩევნები, სადაც მენშევიკებმა მოიპოვეს უმრავლესობა. მთავრობის თავმჯდომარედ კი ნოე ჟორდანია აირჩიეს.
32. 1921 წლის 21 თებერვალს დამფუძნებელმა კრებამ დაამტკიცა საქართველოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია.
33. 1918 წლის 10 ივნისს თბილისში გერმანული ჯარი შემოვიდა, რაც საქართველო-გერმანიის შეთანხმებას პროტექტორატზე ადასტურებდა.
34. ბრიტანულმა სამხედრო ნაწილებმა 1920 წლის 9 ივნისს დატოვეს სამხრეთ კავკასია.
35. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის წარმატებად უნდა მივიჩნიოთ ის, რომ 1920 წლის 7 მაისს მან რუსეთის სოციალისტურ ფედერაციულ საბჭოთა რესპუბლიკასთან ხელშეკრულება გააფორმა. ხელშეკრულებას საქართველოს მხრიდან გრიგოლ ურატაძემ მოაწერა. რუსეთმა საქართველოს დამოუკიდებლობა სცნო.
36. 1920 წლის მიწურულს საქართველომ ვერ მოაგროვა აუცილებელი ხმები ერთა ლიგის წევრობისათვის. მან მხოლოდ ათი ხმა მოაგროვა, ხოლო ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა უარი თქვა.
37. 1918 წლის დეკემბერში სომხეთის რესპუბლიკამ სცადა ძალით დაეკავებინა ლორე. ამას მოჰყვა სამხედრო კონფლიქტი, რომელშიც საქართველოს სამხედრო ნაწილებმა მძიმედ დაამარცხა სომეხი სამხედროები. მაგრამ ბრძოლები ანტანტის ზეწოლით მირებულმა დაზავებამ შეაჩერა.
38. 1920 წელს საბჭოთა რუსეთმა წარმატებას მიაღწია სამოქალაქო ომში. 28 აპრილს აღებულ იქნა ბაქო, 2 დეკემბერს კი ერევანი.
39. 1920 წლის შემოდგომაზე ქემალისტებმა(თურქებმა) დაამარცხეს სომხეთის არმია და 2 დეკემბერს ალექსანდროპოლში (დღევ. გიუმრი) მოაწერინეს ხელი კაბალურ ხელშეკრულებაზე სომხეთის მთავრობას.
40. „მეგობრობისა და ძმობის შესახებ“ მოსკოვის ხელშეკრულების თანახმად, საბჭოთა რუსეთი თანხმდებოდა, ეცნო თურქეთის საკუთრებად ყარსის ოლქი და ბათუმის ოლქის ართვინის ოკრუგი, მაგრამ ბათუმისა და მის რაიონს რუსეთი ითხოვდა.
41. 1921 წლის 13 ნოემბერს ყარსში საბჭოთა საქართველომ, სომხეთმა და აზერბაიჯანმა ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებთან საზღვრის შესახებ. ეს ხელშეკრულება არ გაბათილებულა და ჯერ კიდევ მოქმედებს.
42. 1921 წლის 16 თებერვალს დაბა შულავერში შეიქმნა საქართველოს „რევოლუციური კომიტეტი“(რევკომი), რომელმაც „საქართველოს აჯანყებული პროლეტარიატისათვის დასახმარებლად მოიწვია“ საბჭოთა რუსეთი, რომლის მე-11 არმია უკვე 15 თებერვალს სომხეთის მხრიდან შემოსული იყო საქართველოში.
43. 1921 წლის თებერვალში თბილისის მისადგომებთან, კოჯორ-ტაბახმელასთან, წითელ არმიას მედგარი სამხედრო წინააღმდეგობის დაძლევა მოუხდა, სანამ დედაქალაქს აიღებდა. 24 თებერვალს მთავრობამ თბილისი დატოვა, 17 მარტს კი ბათუმიდან საფრანგეთში გაიქცა.
44. 25 თებერვალს ბოლშევიკური არმია უბრძოლველად შევიდა თბილისში და იქ საბჭოთა ხელისუფლების დამყარება გამოაცხადა.
45. საქართველოს დამპყრობელ მე-11 არმიას სახელი გამოეცვალა და მას „კავკასიის განსაკუთრებული არმია“ ეწოდა.
46. 1922 წელს თბილისში ჩატარდა საქართველოს საბჭოების პირველი ყრილობა, რომელმაც მიიღო „საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის კონსტიტუცია“. უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო გახდა საქართველოს საბჭოების ყრილობა.
27. 1918 წლის 10 თებერვლიდან 22 აპრილამდე სამხრეთ კავკასიას ნომინალურად მართავდა ამიერკავკასიის სეიმი (პარლამენტი), რომელშიც შევიდნენ1 1917 წლის ბოლოს რუსეთის დამფუძნებელ კრებაში სამხრეთ კავკასიიდან არჩეული დეპუტატები.
28. 1918 წლის 22 აპრილს თბილისში გამოცხადდა დამოუკიდებელი სახელმწიფოს – ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკის შექმნა. ფედერაციიდან პირველი გამოვიდა საქართველო, რომელმაც დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1918 წლის 26 მაისს, ასევე თბილისში 28 მაისს დამოუკიდებლობა გამოაცხადა აზერბაიჯანმა და სომხეთმა.
29. თბილისში 1918 წლის დასაწყისში გაიხსნა პირველი ქართული უნივერსიტეტი.
30. 1919 წლის იანვარში საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი, რომლითაც ყოფილ თავად-აზნაურობას ჩამოერთვა მიწის ნაწილი და დაურიგდა გლეხობას.
31. 1919 წლის თებერვალში ქვეყანაში ჩატარდა დამფუძნებელი კრების არჩევნები, სადაც მენშევიკებმა მოიპოვეს უმრავლესობა. მთავრობის თავმჯდომარედ კი ნოე ჟორდანია აირჩიეს.
32. 1921 წლის 21 თებერვალს დამფუძნებელმა კრებამ დაამტკიცა საქართველოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია.
33. 1918 წლის 10 ივნისს თბილისში გერმანული ჯარი შემოვიდა, რაც საქართველო-გერმანიის შეთანხმებას პროტექტორატზე ადასტურებდა.
34. ბრიტანულმა სამხედრო ნაწილებმა 1920 წლის 9 ივნისს დატოვეს სამხრეთ კავკასია.
35. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის წარმატებად უნდა მივიჩნიოთ ის, რომ 1920 წლის 7 მაისს მან რუსეთის სოციალისტურ ფედერაციულ საბჭოთა რესპუბლიკასთან ხელშეკრულება გააფორმა. ხელშეკრულებას საქართველოს მხრიდან გრიგოლ ურატაძემ მოაწერა. რუსეთმა საქართველოს დამოუკიდებლობა სცნო.
36. 1920 წლის მიწურულს საქართველომ ვერ მოაგროვა აუცილებელი ხმები ერთა ლიგის წევრობისათვის. მან მხოლოდ ათი ხმა მოაგროვა, ხოლო ბრიტანეთმა და საფრანგეთმა უარი თქვა.
37. 1918 წლის დეკემბერში სომხეთის რესპუბლიკამ სცადა ძალით დაეკავებინა ლორე. ამას მოჰყვა სამხედრო კონფლიქტი, რომელშიც საქართველოს სამხედრო ნაწილებმა მძიმედ დაამარცხა სომეხი სამხედროები. მაგრამ ბრძოლები ანტანტის ზეწოლით მირებულმა დაზავებამ შეაჩერა.
38. 1920 წელს საბჭოთა რუსეთმა წარმატებას მიაღწია სამოქალაქო ომში. 28 აპრილს აღებულ იქნა ბაქო, 2 დეკემბერს კი ერევანი.
39. 1920 წლის შემოდგომაზე ქემალისტებმა(თურქებმა) დაამარცხეს სომხეთის არმია და 2 დეკემბერს ალექსანდროპოლში (დღევ. გიუმრი) მოაწერინეს ხელი კაბალურ ხელშეკრულებაზე სომხეთის მთავრობას.
40. „მეგობრობისა და ძმობის შესახებ“ მოსკოვის ხელშეკრულების თანახმად, საბჭოთა რუსეთი თანხმდებოდა, ეცნო თურქეთის საკუთრებად ყარსის ოლქი და ბათუმის ოლქის ართვინის ოკრუგი, მაგრამ ბათუმისა და მის რაიონს რუსეთი ითხოვდა.
41. 1921 წლის 13 ნოემბერს ყარსში საბჭოთა საქართველომ, სომხეთმა და აზერბაიჯანმა ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებთან საზღვრის შესახებ. ეს ხელშეკრულება არ გაბათილებულა და ჯერ კიდევ მოქმედებს.
42. 1921 წლის 16 თებერვალს დაბა შულავერში შეიქმნა საქართველოს „რევოლუციური კომიტეტი“(რევკომი), რომელმაც „საქართველოს აჯანყებული პროლეტარიატისათვის დასახმარებლად მოიწვია“ საბჭოთა რუსეთი, რომლის მე-11 არმია უკვე 15 თებერვალს სომხეთის მხრიდან შემოსული იყო საქართველოში.
43. 1921 წლის თებერვალში თბილისის მისადგომებთან, კოჯორ-ტაბახმელასთან, წითელ არმიას მედგარი სამხედრო წინააღმდეგობის დაძლევა მოუხდა, სანამ დედაქალაქს აიღებდა. 24 თებერვალს მთავრობამ თბილისი დატოვა, 17 მარტს კი ბათუმიდან საფრანგეთში გაიქცა.
44. 25 თებერვალს ბოლშევიკური არმია უბრძოლველად შევიდა თბილისში და იქ საბჭოთა ხელისუფლების დამყარება გამოაცხადა.
45. საქართველოს დამპყრობელ მე-11 არმიას სახელი გამოეცვალა და მას „კავკასიის განსაკუთრებული არმია“ ეწოდა.
46. 1922 წელს თბილისში ჩატარდა საქართველოს საბჭოების პირველი ყრილობა, რომელმაც მიიღო „საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის კონსტიტუცია“. უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო გახდა საქართველოს საბჭოების ყრილობა.
I მსოფლიო ომის დასასრული. ომის შედეგები.
47. I მსოფლიო ომში გამარჯვებული სახელმწიფოები 1919 წლის 18 იანვარს შეიკრიბნენ პარიზში საზავო კონფერენციაზე და დაიწყეს მოლაპარაკება მსოფლიო სამომავლო მშვიდობიანი მოწყობის თაობაზე.”
48. საფრანგეთის პრემიერ-მინისტირს, ჟორჟ კლემენსოს მთავარი დევიზი იყო – „გადმოვუბრუნოთ ჯიბეები ბოშებს“. საფრანგეთი თავისი მთავარი მეტოქის, გერმანიის მაქსიმალურად დასუსტებას ესწრაფვოდა.
49. ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი, დევიდ ლოიდ ჯორჯი ევროპის კონტინენტზე „ძალთა წონასწორობის“ შენარჩუნების ტრადიციული ბრიტანული პოლიტიკით ხელმძღვანელობდა პარიზის კონფერენციაზე.
50. მსოფლიო წესრიგის დამყარების სრულიად ახლებური გეგმა ჰქონდა აშშ-ს პრეზიდენტ ვუდრო უილსონს. ეს გეგმა ისტორიაში შევიდა უილსონის „14 პუნქტის“ სახელწოდებით. გეგმა „ერთა ლიგის“ შექმნას ითვალისწინებდა.
51. 1919 წლის 24 აპრილს პარიზის საზავო კონფერენციის მონაწილეებმა მიიღეს ერთა ლიგის წესდება.
52. მსოფლიო ომში გამარჯვებულმა ქვეყნებმა გერმანიასთან ზავს ხელი მოაწერეს 1919 წლის 28 ივნისს, „სარაევოს გასროლის“ ხუთი წლის თავზე, ვერსალის სარკეებიანა დარბაზში. გერმანიისთვის მორალური თვალსაზრისით, განსაკუთრებით მძიმე იყო ვერსალის ხელშეკრულების 231-ე პარაგრაფი, რომელიც ომის გაჩაღებაში მხოლოდ გერმანიასა და მის მოკავშირე სახელმწიფოებს ცნობდა.
53. 1924 წლის ლოკარნოს (იტალია) ხელშეკრულებით(„რაინის საგარანტიო პაქტით“), გერმანია ცნობდა თავის ახალ დასავლეთის საზღვრებს და მათ ურღვეობას აღიარებდა.
54. ლიკარნოს ხელშეკრულების გაფორმებამ ხელი შეუწყო გერმანიის მიღებას ერთ ლიგაში 1926 წელს.
55. 1928 წელს აშშ-სა და საფრანგეთს შორის დადებული ბრიან-კეოლოგის პაქტით იგმებოდა ომი, როგორც პოლიტიკის წარმართვის საშუალება.
56. საბჭოთა რუსეთმა 1918-19 წლებში დაიპყრო უკრაინა და ბელარუი, 1920-21 წლებში კავკასიის რესპუბლიკები, 1940 წელს – ლიტვა, ლატვია და ესტონეთი.
57. 1922 წელს დიდი ბრიტანეთისა და ირლანდიის შეერთებული სამეფოს ნაწილში, კუნძულ ირლანდიაზე, შეიქმნა ირლანდიის თავისუფალი სახელმწიფო – ეირე.
58. 1932 წელს საუდიანთა დინასტიის დამაარსებელმა აბდალაზიზ ას-საუდმა დაიპყრო მუსლიმთა წმინდა ქალები და გამოაცხადა საუდის არაბეთის შექმნა.
48. საფრანგეთის პრემიერ-მინისტირს, ჟორჟ კლემენსოს მთავარი დევიზი იყო – „გადმოვუბრუნოთ ჯიბეები ბოშებს“. საფრანგეთი თავისი მთავარი მეტოქის, გერმანიის მაქსიმალურად დასუსტებას ესწრაფვოდა.
49. ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი, დევიდ ლოიდ ჯორჯი ევროპის კონტინენტზე „ძალთა წონასწორობის“ შენარჩუნების ტრადიციული ბრიტანული პოლიტიკით ხელმძღვანელობდა პარიზის კონფერენციაზე.
50. მსოფლიო წესრიგის დამყარების სრულიად ახლებური გეგმა ჰქონდა აშშ-ს პრეზიდენტ ვუდრო უილსონს. ეს გეგმა ისტორიაში შევიდა უილსონის „14 პუნქტის“ სახელწოდებით. გეგმა „ერთა ლიგის“ შექმნას ითვალისწინებდა.
51. 1919 წლის 24 აპრილს პარიზის საზავო კონფერენციის მონაწილეებმა მიიღეს ერთა ლიგის წესდება.
52. მსოფლიო ომში გამარჯვებულმა ქვეყნებმა გერმანიასთან ზავს ხელი მოაწერეს 1919 წლის 28 ივნისს, „სარაევოს გასროლის“ ხუთი წლის თავზე, ვერსალის სარკეებიანა დარბაზში. გერმანიისთვის მორალური თვალსაზრისით, განსაკუთრებით მძიმე იყო ვერსალის ხელშეკრულების 231-ე პარაგრაფი, რომელიც ომის გაჩაღებაში მხოლოდ გერმანიასა და მის მოკავშირე სახელმწიფოებს ცნობდა.
53. 1924 წლის ლოკარნოს (იტალია) ხელშეკრულებით(„რაინის საგარანტიო პაქტით“), გერმანია ცნობდა თავის ახალ დასავლეთის საზღვრებს და მათ ურღვეობას აღიარებდა.
54. ლიკარნოს ხელშეკრულების გაფორმებამ ხელი შეუწყო გერმანიის მიღებას ერთ ლიგაში 1926 წელს.
55. 1928 წელს აშშ-სა და საფრანგეთს შორის დადებული ბრიან-კეოლოგის პაქტით იგმებოდა ომი, როგორც პოლიტიკის წარმართვის საშუალება.
56. საბჭოთა რუსეთმა 1918-19 წლებში დაიპყრო უკრაინა და ბელარუი, 1920-21 წლებში კავკასიის რესპუბლიკები, 1940 წელს – ლიტვა, ლატვია და ესტონეთი.
57. 1922 წელს დიდი ბრიტანეთისა და ირლანდიის შეერთებული სამეფოს ნაწილში, კუნძულ ირლანდიაზე, შეიქმნა ირლანდიის თავისუფალი სახელმწიფო – ეირე.
58. 1932 წელს საუდიანთა დინასტიის დამაარსებელმა აბდალაზიზ ას-საუდმა დაიპყრო მუსლიმთა წმინდა ქალები და გამოაცხადა საუდის არაბეთის შექმნა.
“თქვენი online რეპეტიტორი“ იწყებს ტესტების დადებას პერიოდულად ისტორიაში. გისურვებთ წარმატებებს
1. როდის მეფობდა ბაგრატ IV?
ა) 1027-1052 წწ
ბ) 1027-1092 წწ
გ) 1052-1072 წწ
დ) 1027-1072 წწ
ა) 1027-1052 წწ
ბ) 1027-1092 წწ
გ) 1052-1072 წწ
დ) 1027-1072 წწ
2. რომელია მალიქ-შაჰის მმართველობის პერიოდი?
ა) 1072-1092 წწ
ბ) 1062-1092 წწ
გ) 1029-1092 წწ
დ) 1027-1062 წწ
3. როდის გაიმართა დორილეას ბრძოლა ჯვაროსნებსა და თურქებს შორის?
ა) 1096 წელს
ბ) 1097 წელს
გ) 1099 წელს
დ) 1098 წელს
4. როდის ჩამოყალიბდნენ იმერეთის სამეფოსაგან დამოუკიდებელ სამთავროებად ოდიში, გურია და აფხაზეთი?
ა) 1550-იანი წლების დასასრულს
ბ) 1650-იანი წლების დასასრულს
გ) 1450-იანი წლების დამდეგს
დ) 1650-იანი წლების დამდეგს
5. როდის იმყოფებოდა საფრანგეთის სამეფო კარზე სულხან-საბა ორბელიანი ვახტანგ VI-ის ელჩად?
ა) 1717 წელს
ბ) 1714 წელს
გ) 1718 წელს
დ) 1709 წელს
6. როდის მეფობდა სოლომონ I?
ა) 1752-1784 წწ
ბ) 1751-1756 წწ
გ) 1752-1783 წწ
დ) 1762-1768 წწ
7. ვინ და როდის მოიწვია პირველად გენერალური შტატები საფრანგეთში?
ა) ნაპოლეონ ბონაპარტემ 1798 წელს
ბ) მარია მედიჩიმ 1614 წელს
გ) ფილიპე IV ლამაზმა 1302 წელს
დ) ლუი XVI-მ 1788 წელს
8. როდის მიიღო ინგლისის პარლამენტმა „ჰაბეას კორპუს აქტი“?
ა) 1679 წელს
ბ) 1689 წელს
გ) 1697 წელს
დ) 1690 წელს
9. როდის დაარსდა ამერიკის კონტინენტზე პირველი ინგლისური კოლონია ჯეიმსთაუნი?
ა) 1607 წელს
ბ) 1706 წელს
გ) 1617 წელს
დ) 1716 წელს
10. რას ითვალისწინებდა 1799 წლის კამპოფორმიოს ზავი საფრანგეთსა და ავსტრიას შორის?
ა) ავსტრია კარგავდა ტერიტორიებს იტალიაში (ვენეციის გარდა და აღიარებდა იქ შექმნილი ფრანგული რესპუბლიკის „შვილობილ რესპუბლიკებს„)
ბ) ავსტრიამ მიიღო ტერიტორიები იტალიაში (ვენეციის გარდა და გააუქმა იქ შექმნილი ფრანგული რესპუბლიკის „შვილობილი რესპუბლიკები“)
გ) ავსტრიამ შეინარჩუნა ტერიტორიები იტალიაში ვენეციასთან ერთად და გააუქმა იქ შექმნილი ფრანგული რესპუბლიკის „შვილობილის რესპუბლიკები“
დ) ავსტრიამ შეინარჩუნა ტერიტორიები იტალიაში (ვენეციის გარდა) და აღიარა იქ შექმნილი ფრანგული რესპუბლიკის „შვილობილი რესპუბლიკები“
11. როდის მიმდინარეობდა რუსეთ-ირანის I ომი?
ა) 1800-1812 წწ
ბ) 1804-1813 წწ
გ) 1804-1815 წწ
დ) 1806-1812 წწ
12. როდის ამოქმედდა საქართველოში მეფისნაცვლის ხელისუფლება?
ა) 1845 წელს
ბ) 1833 წელს
გ) 1832 წელს
დ) 1856 წელს
13. როდის მიმდინარეობდა გენუის კონფერენცია?
ა) 1922 წლის აპრილ-მაისში
ბ) 1921 წლის მარტში
გ) 1922 წლის თებერვალში
დ) 1920 წლის მაისში
14. როდის გაიმართა თეირანის კონფერენცია?
ა) 1944 წლის აპრილ-მაისში
ბ) 1945 წლის მაისში
გ) 1945 წლის 28 ნოემბრიდან 1 დეკემბრამდე
დ) 1943 წლის 28 ნოემბრიდან 1 დეკემბრამდე
15. როდის გაუქმდა ჩინეთში მონარქია?
ა) 1916 წელს
ბ) 1911 წელს
გ) 1917 წელს
დ) 1915 წელს
16. როდის გავიდა ადამიანი პირველად ღია კოსმოსში?
ა) 1963 წელს
ბ) 1961 წელს
გ) 1965 წელს
დ) 1966 წელს
17. როდის მიიღო კონგომ დამოუკიდებლობა ბელგიისაგან?
ა) 1956 წელს
ბ) 1960 წელს
გ) 1963 წელს
დ) 1961 წელს
18. როდის გააუქმეს ბიზანტიელებმა მეფობა ლაზიკაში?
ა) VII ს-ის II ნახევარი
ბ) VII ს-ის შუა წლებში
გ) VII ს-ის დამდეგს
დ) VII ს-ის I ნახევარი
19. როდის გამოჩნდნენ არაბები ქართლში?
ა) 654 წელს
ბ) 722 წელს
გ) 735 წელს
დ) 642 წელს
20. VIII საუკუნის დამდეგს ბიზანტიელები საქართველოში ფლობდნენ:
ა) პეტრას ციხეს
ბ) დსავლეთ საქართველოს
გ) აბაზგიას და აფშილეთს
დ) ტაო-კლარჯეთს
Subscribe to:
Comments (Atom)